Vĩnh Gia Chứng Đạo
Ca
Đời Đường, Thận Thủy Sa Môn Huyền Giác Soạn
Thánh Tri Dịch Nghĩa Việt và Viết Bài Học Giải
(Đại Chánh Tân
Tu Đại Tạng Kinh Vol.48, No.2014)
Lời Tựa
Lớn
lao thay Bài Ca Chứng Đạo! Ngài Huyền Giác đã nói lên được những gì ngài thật
tu thật chứng trong bài ca này. Nói là bài ca là vì mỗi lời mỗi chữ đều là Trí
Tuệ Bát Nhã xuất phát từ Chân Tâm của ngài, nên thông suốt vô ngại và an vui tự
tại. Vui trong cảnh giải thoát, vui trong cảnh Niết Bàn, hân hoan mà thốt lên
những lời này, không biết gọi nó là gì, nên tạm gọi nó là Bài Ca Chứng Đạo vậy!
Ngài
Huyền Giác đã bài trừ tất cả sự chấp có, không, cũng có cũng không, không có
không không (tứ cú), để nêu ra cái Bản Thể Tuyệt Đối Chân Tâm. Người giác ngộ
được Bản Thể Chân Tâm này là người “tuyệt
học, vô vi, an nhàn vô sự”. Xưa nay nó vốn không một vật mà lại thường đầy
đủ muôn pháp không thiếu sót. Khi chưa giác ngộ thì thấy biết bằng vọng thức
nên mới có muôn ngàn sai biệt. Khi giác ngộ được Bản Tâm thì thấy biết bằng trí
tuệ Bát Nhã nên tất cả là Bất Nhị, Như Thị, và Không.
Chư
Phật trong ba đời mười phương đều cùng một Bản Thể Chân Tâm này. Vì vậy ngoài [chân]
Tâm không Phật, ngoài Phật không Tâm, bởi Tâm tức là Phật và Phật tức là Tâm.
Thấy Phật tức là thấy Tâm. Thành Phật tức là ngộ được Tâm này. Ngoài Bản Thể Tuyệt
Đối Chân Tâm ra thì trọn chẳng có gì khác. Trong Bản Thể Tuyệt Đối Chân Tâm thì
không có chân vọng, nên chẳng cần trừ vọng chứng chân, bởi chân và vọng là
tương đối thuộc tình thức. Chính tình thức này nó khiến cho ta lạc mất Bản Tâm,
theo cái tâm thức hư vọng mà lưu chuyển sinh tử từ vô thủy đến nay. Do vậy ở trong
tình thức thì mới thấy có sinh tử, có lưu chuyển trong sáu đường. Nhưng một khi
giác ngộ được Bản Tâm rồi thì mới hay xưa nay rỗng lặng không một vật, tất cả
trong ngoài đều thông suốt vô ngại; hết thảy là chân, nên muốn tìm chân vọng ở
trong ấy trọn không thể được. Cho nên ngài Huyền Giác nói: “mộng lý minh minh hữu lục thú, giác hậu không không vô đại thiên.” (Trong
mộng thì rõ ràng có sáu loài chúng sanh; Giác rồi thì rỗng lặng không có ba
ngàn đại thiên thế giới!)
Muốn
trở về Bản Thể Chân Tâm ngay nơi mình thì cần phải cất hết mọi sở niệm thuộc vọng
thức bằng phương pháp tham thiền đốn ngộ. Một khi mọi sở niệm đã không còn thì
năng niệm cũng chẳng còn chỗ bám chấp, và cuối cùng cũng bị quét sạch. Năng sở
song vong thì cánh cửa Đại Thừa được mở rộng, Chân Tánh hiển bày một cách tròn
sáng trọn vẹn. Do vậy ngài Huyền Giác nói ở câu 38 rằng:
“Tâm thị căn,
pháp thị trần
Lưỡng chủng do
như kính thượng ngân
Ngân cấu tận trừ
quang thủy hiện
Tâm Pháp song
vong Tánh tức Chân”
(Tâm là căn,
pháp là trần
Cả hai thứ đều
như vết dính trên mặt gương
Nếu vết dơ sạch
hết thì ánh sáng mới hiện ra
Nếu Tâm và Pháp
cùng quên thì Tánh tức Chơn vậy!)
Ngoài việc đề cao pháp viên đốn Tham Thiền và cửa Thật Tướng ra, Ngài
Huyền Giác còn đặc biệt kể về sự ẩn dật tu hành, an vui trong núi rừng sau khi
được ấn chứng bởi Lục Tổ Huệ Năng. Đồng thời khuyến tấn người đi trên đường Đạo
cần phải tránh hai cái hố đoạn kiến và thường kiến, cũng như cần phải có sự quyết
tâm và sức nhẫn nhục để vượt qua mọi gian lao trở ngại. Phải khéo léo và cẩn thận
đề phòng tâm, ý, thức, bởi đi sai một ly thì xa ngàn dậm. Nếu lạc trong rừng
tri giải thì cứ lanh quanh làm khách phong trần, làm người đếm bạc cho kẻ khác,
ăn bánh vẽ đâu thể no lòng. Như thế thì chẳng những không được về nhà, mà còn
có thể gieo chủng tánh tà do tri kiến sai lầm thì khó mà tin hiểu được pháp
viên đốn, vào được cửa Thật Tướng, chứng pháp Vô Sanh, và thể nhập biển Tri Kiến
của Phật. Do vậy phải khéo! Phải khéo!
Bản
Dịch Nghĩa và Học Giải này cốt là làm sao cho bài văn được dễ hiểu và gần gũi
phần nào cho người Sơ Phát Tâm học hỏi nghiên cứu để thấy được chỗ vào, nắm
ngay nơi cái gốc mà tu chứ đừng uổng công chọn nơi cành lá. Một khi đã biết chỗ
vào thì hãy buông xuống những ngôn từ nghĩa giải từ bài dịch nghĩa và học giải
này luôn mà chẳng có một chút nào hối tiếc do dự, thì đó mới thật là người biết
chỗ vào, là người chân tham thiền tu đạo vậy! Ngay nơi tâm mà trực thẳng, ngay
nơi tâm mà tu, ngay nơi tâm mà buông xuống, ngay nơi tâm mà lãnh hội, trực nhập
Bản Thể Tuyệt Đối Chân Tâm. Mong thay!
Dẫu
có muốn làm cho bài văn được dễ hiểu và gần ngũi nhưng thức phàm còn bám chấp
và có giới hạng, đâu dám mong suy lường Thánh Trí và cũng không thể làm sáng
thêm cho lời ngài Huyền Giác, bậc đã Triệt Ngộ Bản Tâm được. Bởi chẳng ai có thể
làm cho Tự Tánh mờ thêm đi hay sáng thêm ra được, vì nó vượt ngoài vòng tương đối
của vọng thức. Vì vậy, không sao tránh khỏi những điều sai sót. Vậy ngưỡng mong
các bậc Thầy, các vị Thiện Tri Thức gần xa thương tình chỉ giáo thêm cho chúng
con được thắm nhuần diệu chỉ.
Kính
cảm niệm ơn sâu dầy của đức Phật Thích Ca, chư liệt vị Tổ Sư, ngài Huyền Giác,
các bậc Thánh Hiền xưa nay, cũng như Tôn Sư đáng kính của chúng con đã xả thân
vì đạo Pháp, tốn bao xương máu, gian lao khó nhọc để ban bố và lưu truyền pháp
bảo vô giá này cho đến tận ngày nay. Một lời một câu cũng là ân sâu tái tạo. Do
vậy ngài Huyền Giác dạy:
“Phấn cốt toái
thân vị túc thù.
Nhất cú liễu
nhiên siêu bá ức.”
(Dẫu có thịt nát
xương tan cũng chưa thể đền ân hết được.
Một câu nếu thấu
suốt thì vượt ngoài số lượng)
Chúng
con không biết nói gì hơn là xin nguyện y giáo phụng hành, và tiếp tục lưu truyền
pháp bảo vô giá này cho thế hệ sau để đền đáp thâm ân của Phật, Tổ, và Thầy.
Nguyện
cho người thấy người nghe đồng kết pháp duyên, đồng tỏ bản Tâm, đồng thành Phật
đạo. Cũng nguyện hồi hướng phước báo này đến tất cả kẻ oán người thân, ông bà
cha mẹ hiện đời và trong nhiều đời đồng được an vui giải thoát, để những dây nợ
ân oán trong nhiều đời nhiều kiếp cùng một lúc nhất thời đồng báo trả hết.
Nam
Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.
Thánh
Tri Kính Viết
Rằm
Tháng Giêng năm Đinh Dậu (2017)
Vĩnh Gia Chứng Đạo
Ca
Đời Đường, Thận Thủy Sa Môn Huyền Giác Soạn
Thánh Tri Dịch Nghĩa Việt và Viết Bài Học Giải
(Đại Chánh Tân
Tu Đại Tạng Kinh Vol.48, No.2014)
1
Anh có thấy CHĂNG!!?
Người đắc Đạo thì Tuyệt Học, Vô Vi, An Nhàn Vô Sự
Họ chẳng cần trừ vọng tưởng cũng chẳng cầu chân
Bởi họ thấy đúng như thực rằng Tánh thật của Vô Minh là Phật Tánh
Và cái thân huyễn hóa không thật thể này là Pháp Thân
2
Pháp Thân ngộ rồi thì mới rõ là không một vật
Nguồn gốc của Tự Tánh vốn là Thiên Chân Phật
Năm Ấm đến đi như mây trời tan tụ
Ba Độc không thật như bọt nước nổi chìm
3
Chứng được Thật Tướng thì tuyệt chẳng còn Nhân và Pháp
Trong khoảng sát-na dứt sạch nghiệp A-Tỳ
Nếu tôi đem lời vọng ngữ mà dối chúng sanh
Thì nguyện tự chuốc lấy tội rút lưỡi trong số kiếp nhiều như cát bụi!
4
Nếu đốn ngộ được Bản Tâm thì Như Lai Thiền thảy đều thông suốt
Mới hay Lục Độ Vạn Hạnh vốn tròn đầy trong Thể Tánh
Trong mộng thì rõ ràng có sáu loài chúng sanh
Giác rồi thì rỗng lặng không có ba ngàn đại thiên thế giới!
5
Không tội phước, cũng không thêm bớt
Trong Thể Tánh vắng lặng chớ có hỏi tìm
Bấy lâu gương bụi chưa từng lau sạch
Hôm nay cần phải biện giải cho rõ ràng
6
Ai vô niệm? Ai vô sanh?
Nếu thật là vô sanh thì phải vượt ngoài ‘sanh’ và ‘bất sanh’
Còn không thì hãy gọi người gỗ mà hỏi rằng
Ra công cầu Phật bao giờ thành?
7
Hãy buông cái thân tứ đại xuống, đừng nắm bắt nó
Ở trong Tánh Tịch Diệt hãy thuận theo sự thông dong tự tại
Mọi việc đều vô thường, tất cả là không
Đó là Như Lai Đại Viên Giác
8
Quyết định nói để tỏ rõ Chân Tăng (Chân Thừa)
Nếu có ai không đồng ý thì cứ việc đem ra cùng thảo luận
Nhưng phải thẳng suốt tới đầu nguồn mà Phật đã ấn định
Còn bàn việc quanh co bỏ gốc theo ngọn thì ta chẳng thể làm được vậy!
9
Ngọc Ma Ni, người chẳng biết
Như Lai Tạng trong mình gòm trọn hết
Sáu loại thần dụng không chẳng không
Một hạt tròn sáng sắc chẳng sắc
10
Tịnh năm căn thì được năm lực
Chỉ khi chứng mới biết, khó mà lường cho được
Cũng như trong gương thấy hình thì không khó
Còn trong nước mò trăng thì làm sao mà bắc được?!
11
Thường tự mình hành, thường tự mình đi
Người thông đạt thì cùng dạo chơi trên con đường Niết Bàn
Họ có dáng điệu quê mùa nhưng thần thái thanh cao
Xương cứng thân gầy không ai để ý tới
12
Người xuất gia đều xưng mình là ông tăng nghèo
Thật đúng là thân nghèo mà Đạo chẳng nghèo
Nói về cái nghèo thì thân thường khoác áo phai màu cũ rách
Còn nói về Đạo thì trong Tâm chứa đầy của báu vô giá
Của báu vô giá thì dùng không tận hết
Tùy cơ giáo hóa lợi ích hết thảy chúng sanh không hối tiếc
Ba Thân, bốn Trí đều ở trong Thể Tánh tròn sáng
Tám Giải Thoát, sáu Thông đều ở trong Đất Tâm
13
Bậc Thượng căn một khi quyết tâm thì tất cả đều xong việc
Còn người Trung Hạ thì càng nghe càng không tin
Nếu tự mình cởi bỏ cái áo bẩn trong lòng
Thì còn ai hướng ra ngoài mà khoe khoan sự tinh tấn được?!
14
Mặc cho người ta nói xấu, mặc cho thiên hạ chê cười
Đem lửa đốt trời thì chỉ tự uổng công mệt xác mà thôi!
Ta nghe như vừa được uống nước cam lồ vậy
Tức khắc tan hết vào trong, thật chẳng thể nghĩ bàn!
15
Quán xét những lời ác đó là công đức
Do vậy những người đó là Thiện Tri Thức của ta
Chớ vì sự chê bai nói xấu mà khởi tâm yêu ghét
Vậy sao có thể biểu hiện được pháp Vô Sanh, sức Từ Bi và Nhẫn Nhục
được?!
16
Tông cũng thông mà Giáo cũng thông
Định Huệ tròn sáng, chẳng kẹt nơi Không
Không chỉ riêng ta thông suốt được Bản Thể ấy
Mà chư Phật nhiều như cát sông Hằng cũng đều cùng một Bản Thể ấy
17
Sư Tử rống, nói pháp vô úy
Trăm thú nghe qua như bị vỡ óc
Loài voi to lớn cũng chạy dài hết oai phong
Trời rồng lặng lẽ lắng nghe đều sanh tâm hoan hỷ
18
Lội qua sông biển, băng qua
núi rừng
Tìm thầy hỏi đạo mà tham thiền
Từ khi nhận được con đường Tào Khê đến nay
Thì đã biết việc sanh tử chẳng còn liên quan gì nữa
Bởi đi cũng thiền, ngồi cũng thiền
Dù nói dù nín dù động tĩnh thì Thể Tánh vẫn an nhiên bất động
Dù cho dao nhọn có kề vào thân cũng thường thản nhiên tự tại
Nếu uống nhằm thuốc độc thì cũng nhàn nhã thong dong
19
Thầy ta được thấy Phật Nhiên Đăng
Bao kiếp từng làm Tiên nhẫn nhục
Mấy lần sinh? Mấy lần tử?
Sanh tử liên miên không ngừng nghỉ!
20
Từ khi đốn ngộ, rõ pháp Vô Sanh đến nay
Đối với các thứ vinh nhục, đâu có gì mà buồn với vui?
Vào rừng sâu, ở nơi A Lan Nhã
Trên núi đồi sâu kín, dưới rừng thông già
Làm ông tăng quê mùa ung dung tĩnh tọa
Lặng lẽ ở chốn yên bình thật là thanh cao thoát tục!
21
Hễ giác ngộ là xong việc ngay, chẳng cần ra công sức
Đối với tất cả pháp Hữu Vi đều chẳng đồng
Bởi chấp tướng mà bố thí thì được phước báo của trời người
Giống như ngẩng đầu lên trời, lấy tên mà bắn hư không
Sức lực hết rồi thì cây tên lại rớt xuống đất
Chuốc lấy đời sau không được như ý
Vậy sao bằng tu pháp Vô Vi vào cửa Thật Tướng?!
Bởi chỉ nhảy một bước là vào thẳng đất Như Lai ngay!
22
Chỉ cần được gốc, chớ nên lo ngọn
Như lưu ly trong suốt thu hết ánh trăng quý
Đã có thể hiểu rõ được viên châu Như Ý kia
Thì sẽ mang lại sự lợi ích cho mình cho người không bao giờ hết được
23
Trăng soi sáng dòng sông, gió thổi lay cây tùng
Đêm trường thanh vắng đâu có việc gì để làm?
Phật Tánh giới châu in đất Tâm
Khoác trên thân chiếc y bằng sương mù, mây ráng
Có cái bát cơm thâu rồng, có cái gậy giải cợp
Hai cái khoen vàng kêu lảnh lót
Chẳng phải chấp vào hình tướng việc hư giả
Mà đó là cây Gậy báo của Như Lai đã truyền trao!
24
Không cầu chơn, cũng chẳng đoạn vọng
Mới hay hai pháp (chơn, vọng) đều không và vô tướng
Vô ‘tướng’, Vô ‘không’, Vô ‘bất không’
Đó mới tức là tướng Chân Thực của Như Lai!
25
Cái gương Tâm sáng soi chẳng ngại
Rộng sáng thông suốt khắp pháp giới
Mọi sự vật hiện tượng đều ảnh hiện bên trong
Một điểm tròn sáng không trong ngoài
26
Nếu đắm ngoan không, phá nhân quả
Thì mênh mong bao la chiêu tai họa
Bỏ “có” lại chấp “không” thì bệnh vẫn y nguyên như cũ
Có khác nào muốn tránh nước mà lại nhảy vào lửa đâu?!
27
Nếu bỏ vọng tâm mà giữ lấy chân lý
Thì còn tâm thủ xả, nên thành ra là gian dối
Người học đạo không biết dụng công tu hành
Nên chân thành nhận giặc làm con
28
Tổn hại pháp tài, mất công đức
Tất cả đều do tâm, ý, thức
Cho nên cửa Thiền dạy phải quét sạch tâm ý thức
Mới có thể chống chứng pháp Vô Sanh vào Biển Tri Kiến của Phật
29
Bậc Đại Trượng Phu cầm gươm Trí Tuệ
Gươm Bát Nhã sắc bén, lóe ánh lửa Kim Cang
Không những chỉ phá tan cái tâm si mê của những người ngoại đạo
Mà thiên ma cũng sớm khiếp vía lui đi
30
Nổi tiếng sấm Pháp, đánh trống Pháp
Ban bố mây Từ, rưới nước Cam Lồ
Các hàng Long Tượng gặp mưa pháp được thấm nhuần lợi lạc
Hàng Tam Thừa cùng Ngũ Tánh chúng sanh đều tỉnh ngộ
31
Cỏ Tuyết Sơn mầu mỡ lại không tạp
Chỉ thuần tiết ra chất sửa Đề Hồ mà ta thường dùng
Một tánh tròn suốt tất cả tánh
Một pháp bao hàm tất cả pháp
Một trăng hiện khắp tất cả sông
Tất cả ao hồ một trăng đều soi hết
Các Pháp Thân Phật vào Tánh ta
Tánh ta cùng hợp với Như Lai
32
Một cõi gồm đủ tất cả cõi
Nó chẳng phải sắc, chẳng phải tâm, cũng chẳng phải nghiệp tạo tác
Chỉ trong thời gian một búng tay, đã thành tựu cả tám vạn pháp môn
Chỉ trong khoảng một sát-na, có thể vượt khỏi ba đại A Tăng Kỳ kiếp
Hết thảy câu số ngôn từ, cũng như không câu số ngôn từ
Cùng cái Linh Giác của ta nào có liên quan gì đâu?!
33
Chẳng thể chê, cũng chẳng thể khen
Bản Thể như Hư Không không bờ mé
Chẳng lìa chỗ này mà thường trong sáng vắng lặng
Muốn tìm thì phải biết rằng anh không thể thấy
Lấy chẳng được, bỏ cũng chẳng được
Trong cái bất khả đắc ấy, thì đắc được cái gì?!
Lúc lặng im là nói, lúc nói là lặng im
Cửa Đại Thí mở không hề bế tắc
34
Có người hỏi ta theo tông nào?
Đáp rằng đó là lực Ma Ha Bát Nhã!
Hoặc đúng hoặc sai người chẳng biết được
Làm ngược làm xuôi trời chẳng thể lường được
35
Ta sớm từng trãi qua bao kiếp tu hành
Chẳng phải như những kẻ nhàn rỗi mê dối nhau
Dựng Pháp Tràng, lập Tông Chỉ
Rõ ràng Phật dạy Tào Khê ấy!
36
Đầu tiên tổ Ca Diếp được truyền đèn Tâm của Phật
Hai mươi tám đời Tổ Sư lớn Tây Thiên
Pháp được truyền sang phương Đông vào đất này
Bồ Đề Đạt Ma làm Sơ Tổ
Sáu đời truyền y bát, thiên hạ đều nghe biết
Người đời sau được đắc Đạo nhiều vô số kể
37
Chân chẳng lập, vọng vốn không
‘Có’ và ‘Không’ đều trừ và cái ‘bất không’ cũng không
Hai mươi cửa Không trọn chẳng chấp
Một Tánh Như Lai, Thể vốn đồng nhau
38
Tâm là căn, pháp là trần
Cả hai thứ đều như vết dính trên mặt gương
Nếu vết dơ sạch hết thì ánh sáng mới hiện ra
Nếu Tâm và Pháp cùng quên thì Tánh tức Chơn vậy!
39
Ôi mạt pháp, thời ác thế!
Chúng sanh phước mỏng khó điều phục giáo hóa
Cách các bậc Thánh đã xa nên tà kiến đã sâu dầy
Ma mạnh pháp yếu nhiều điều tai họa đáng sợ
Nghe Như Lai nói pháp môn Đốn Giáo
Họ hận chẳng nghiền tan chánh pháp như ngói bể
40
Tại tâm làm, tại thân chịu
Đừng có kêu oan, với trách người!
Nếu muốn được khỏi vương nghiệp vô gián
Thì chớ có phỉ báng Chánh Pháp của Như Lai!
41
Trong rừng Chiên Đàn không có loại cây nào khác
Là chỗ sâu kín um tùm, sư tử ở
Cảnh vắng rừng yên, một mình dạo chơi
Thú chạy chim bay đều lánh đi xa hết!
42
Tuy là sư tử con, nhưng các thú đều theo sau
Ba năm liền có thể gầm rống ra tiếng lớn
Giả như là chó rừng theo Pháp Vương
Dù trãi trăm năm cũng chỉ là loài yêu quái mở miệng hư ngụy
43
Pháp Viên Đốn xin đừng nói tới nhân tình
Nếu có điều nghi chưa giải quyết, thì cần phải thẳng thắn mà biện
giải
Chẳng phải Sơn Tăng có ý tranh hơn thua với ai
Nhưng chỉ sợ các ông tu hành lọt hai cái hố Đoạn Kiến và Thường Kiến
44
Đúng chẳng đúng, sai chẳng sai
Chỉ đi lệch một mảy may thì đã lạc xa ngàn dậm!
Đúng thì như Long Nữ tức khắc thành Phật
Sai thì như Thiện Tinh sống mà đọa địa ngục
45
Ta sớm bao năm chuyên cần học hỏi
Cũng từng nghiên cứu kinh luận, giải thích các bài văn
Phân biệt danh tướng không biết ngừng nghỉ
Vào biển đếm cát thì chỉ uổng công nhọc sức
Quả là đáng bị Như Lai quở trách
Đi đếm của báu cho người có ích gì đâu?
Từ trước tới nay đi quanh co mãi, mới hay là việc làm vô ích
Bao năm thật uổng làm khách phong trần!
46
Gieo chủng tánh tà, cũng bởi vì có cái hiểu biết sai lầm
Cho nên không được pháp Viên Đốn của Như Lai
Hàng Nhị Thừa tinh tấn nhưng lại lạc đường Tâm
Còn người ngoại đạo thông minh mà chẳng có Trí Huệ
Như kẻ ngu si, như trẻ dại khờ
Thấy nắm tay không chỉ lên trời lầm cho là thiệt
Chấp ngón tay là mặt trăng, thì uổng dụng công tu hành
Cũng như chấp bóng ma không thật do Căn Cảnh sanh ra
47
Không thấy một pháp tức Như Lai
Nên được gọi là Quán Tự Tại
Ngộ rồi thì nghiệp chướng xưa nay vốn là không
Chưa ngộ thì nợ xưa đành phải trả!
48
Kẻ đói khi gặp thức ăn của Vua ban thì không dám ăn
Người bệnh tránh gặp bậc Y Vương thì sao khỏi bệnh được?!
Ở trong cõi Dục mà hành Thiền, mới thật là có sức định của Tri Kiến
Phật
Ví như hoa sen sinh trong lò lửa, trọn chẳng bị hư hoại
Ngài Dũng Thí phạm trọng tội nhưng rồi cũng ngộ pháp Vô Sanh
Sớm đã thành Phật ở nơi đây!
49
Sư Tử rống tiếng, nói pháp vô úy
Thương thay những kẻ hồ đồ cố chấp dầy như da thú!
Chỉ biết phạm những trọng tội làm chướng ngại đạo Bồ Đề
Mà chẳng thấy Như Lai đã mở bày pháp sâu kính!
50
Có hai Tỳ-Kheo phạm giới dâm và giới sát
Tôn giả Ưu-Ba-Ly sắc vàng buộc thêm tội
Đại sĩ Duy Ma liền trừ căn nghi trong phút chốc
Giống như mặt trời hực chiếu, làm cho sương tuyết thảy đều tan
51
Lực giải thoát thật chẳng thể nghĩ bàn!
Diệu dụng vô cùng như số cát sông Hằng
Bốn sự cúng dường dầu có lao khổ cũng không từ
Muôn lượng vàng ròng dầu có dâng cúng hết
Dẫu có thịt nát xương tan cũng chưa thể đền ân hết được
Một câu nếu thấu suốt thì vượt ngoài số lượng
52
Pháp này là vua trong các pháp, thật là thù thắng tối cao!
Các đấng Như Lai nhiều như cát sông Hằng đều cùng chung chứng pháp
này
Ta nay giải bày cái pháp Như Ý Châu này
Nếu có người nào tin theo và thực hành thì cũng đồng chứng được
như thế
53
Khi thấu suốt rồi thì thấy không một vật
Mới hay cũng không có Nhân, mà cũng không có Phật
Các thế giới trong cõi Đại Thiên cũng chỉ là những bọt nước nổi
trên mặt biển
Cho đến hết thảy Thánh Hiền đều như điện chóp!
54
Giả sử vòng lửa sắc có quay trên đầu
Định Huệ tròn sáng trọn không hề mất
Dẫu trời có thể lạnh, trăng có thể nóng
Chúng ma cũng chẳng thể phá hoại được lời nói chân thật!
Như xe voi vững bước lên dốc cao
Ai thấy bọ ngựa ngăn được xe voi tiến bước bao giờ?!
55
Voi lớn đâu thèm đi lối thỏ
Ngộ lớn đâu cần câu nệ vào những việc li ti
Đừng đem kiến thức hẹp hòi mà phỉ báng trời xanh
Chưa rõ nên nay tôi vì anh mà giải quyết!
----------------------------------- hết
---------------------------------------
永嘉證道歌
Vĩnh Gia Chứng Đạo
Ca
大正新脩大藏經, 第48冊
No.2014
1. 君不見。
絕學無為閒道人。
無明實性即佛性。
幻化空身即法身。
Quân
bất kiến,
Tuyệt
học vô vi nhàn đạo nhân
Bất
trừ vọng tưởng bất cầu chân
Vô
minh thực tánh tức Phật tánh
Ảo
hóa không thân tức pháp thân
本源自性天真佛。
三毒水泡虛出沒。
Pháp
thân giác liễu vô nhất vật
Bổn
nguyên tự tánh thiên chân Phật
Ngũ
ấm phù vân không khứ lai
Tam
độc thủy bào hư xuất một
3. 證實相無人法。
若將妄語誑眾生。
Chứng
thật tướng vô nhân pháp
Sát-na
diệt khước A Tỳ nghiệp
Nhược tương vọng ngữ cuống chúng sanh
Tự chiêu bạt thiệt trần sa kiếp
4. 頓覺了如來禪。
六度萬行體中圓。
覺後空空無大千。
Ðốn
giác liễu Như Lai thiền,
Lục
độ vạn hạnh thể trung viên
Mộng
lý minh minh hữu lục thú
Giác
hậu không không vô đại thiên
寂滅性中莫問覓。
比來塵鏡未曾磨。
Vô
tội phước, vô tổn ích
Tịch
diệt tánh trung mạc vấn mịch
Tỷ
lai trần kính vị tằng ma
Kim
nhật phân minh tu phẫu tích
6. 誰無念誰無生。
喚取機關木人問。
求佛施功早晚成。
Thùy
vô niệm, thùy vô sinh
Nhược
thực vô sinh, vô bất sinh
Hoán
thủ cơ quan mộc nhân vấn
Cầu
Phật thi công tảo vãn thành
寂滅性中隨飲啄。
即是如來大圓覺。
Phóng
tứ đại, mạc bả tróc
Tịch
diệt tính trung tùy ẩm trác
Chư
hành vô thường nhất thiết không
Tức
thị Như Lai Đại Viên Giác
8. 決定說表真僧。
直徹1根源佛所印。
Quyết
định thuyết, biểu Chân Tăng
Hữu
nhân bất khẳng nhiệm tình trưng
Trực
triệt căn nguyên Phật sở ấn
Trích
diệp tầm chi ngã bất năng
9. 摩尼珠人不識。
如來藏裏親收得。
一顆圓光色非色。
Ma-ni
châu, nhân bất thức
Như
Lai Tàng lý thân thâu đắc
Lục
ban thần dụng không bất không
Nhất
lỏa viên quang sắc phi sắc
唯證乃知難可測。
鏡裏看形見不難。
Tịnh
ngũ nhãn, đắc ngũ lực
Duy
chứng nãi tri nan khả trắc
Kính
lý khán hình kiến bất nan
Thủy
trung tróc nguyệt tranh niêm đắc
11. 常獨行常獨步。
調古神清風自高。
貌顇骨剛人不顧。
Thường
độc hành, thường độc bộ
Ðạt
giả đồng du Niết Bàn lộ
Ðiều
cổ thần thanh phong tự cao
Mạo
tụy cốt cương nhân bất cố
實是身貧道不貧。
道則心藏無價珍。
無價珍用無盡。
三身四智體中圓。
八解六通心地印。
Cùng
Thích Tử, khẩu xưng bần
Thực
thị thân bần đạo bất bần
Bần
tắc thân thường phi lũ hạt
Ðạo
tắc tâm tàng vô giá trân
Vô
giá trân, dụng vô tận
Lợi
vật ứng cơ chung bất lận
Tam
thân tứ trí thể trung viên
Bát
giải lục thông tâm địa ấn
13.
上士一決一切了。
中下多聞多不信。
誰能向外誇精進。
Thượng
sĩ nhất quyết nhất thiết liễu
Trung
hạ đa văn đa bất tín
Ðản
tự hoài trung giải cấu y
Thùy
năng hướng ngoại khoa tinh tấn
把火燒天徒自疲。
我聞恰似飲甘露。
Tòng
tha báng, nhiệm tha phi
Bả
hỏa thiêu thiên đồ tự bị
Ngã
văn cáp tự ẩm cam lồ
Tiêu
dung đốn nhập bất tư nghị
15.
觀惡言是功德。
不因訕謗起冤親。
何表無生慈忍力。
Quán
ác ngôn, thị công đức
Thử
tắc thành ngô thiện tri thức
Bất
nhân san báng khởi oán thân
Hà
biểu vô sanh từ nhẫn lực
定慧圓明不滯空。
恒沙諸佛體皆同。
Tông
diệc thông, thuyết diệc thông
Ðịnh
huệ viên minh bất trệ không
Phi
đản ngã kim độc đạt liễu
Hằng
sa chư Phật thể giai đồng
17.
師子吼無畏說。
香象奔波失却威。
天龍寂聽生欣悅。
Sư
tử hống, vô úy thuyết
Bách
thú văn chi giai não liệt
Hương
tượng bôn ba thất khước uy
Thiên
long tịch thính sinh hân duyệt
18.
遊江海涉山川。
尋師訪道為參禪。
了知生死不相關。
行亦禪坐亦禪。
縱遇鋒刀常坦坦。
Du
giang hải, thiệp sơn xuyên
Tầm
sư phỏng đạo vị tham thiền
Tự
tòng nhận đắc Tào Khê lộ
Liễu
tri sinh tử bất tương quan
Hành
diệc thiền, tọa diệc thiền
Ngữ
mặc động tĩnh thể an nhiên
Túng
ngộ phong đao thường thản thản
Giả
nhiêu độc dược dã nhàn nhàn
19. 我師得見然燈佛。
幾迴生幾迴死。
生死悠悠無定止。
Ngã
sư đắc kiến Nhiên Ðăng Phật
Ða
kiếp tằng vi nhẫn nhục tiên
Kỷ
hồi sinh, kỷ hồi tử
Sinh
tử du du vô định chỉ
於諸榮辱何憂喜。
入深山住蘭若。
優游靜坐野僧家。
Tự
tòng đốn ngộ liễu vô sinh
Ư
chư vinh nhục hà ưu hỷ
Nhập
thâm sơn, trú Lan Nhã
Sầm
cương u thúy trường tùng hạ
Ưu
du tĩnh tọa dã tăng gia
Khuých
tịch an cư thực tiêu sái
21. 覺即了不施功。
一切有為法不同。
猶如仰箭射虛空。
招得來生不如意。
爭似無為實相門。
Giác
tức liễu, bất thi công
Nhất
thiết hữu vi pháp bất đồng
Trú
tướng bố thí sanh thiên phước
Do
như ngưỡng tiễn xạ hư không
Thế
lực tận, tiễn hoàn đọa
Chiêu
đắc lai sanh bất như ý
Tranh
tự vô vi thực tướng môn
Nhất
siêu trực nhập Như Lai địa
22. 但得本莫愁末
既能解此如意珠。
自利利他終不竭。
Ðản
đắc bổn, mạc sầu mạt
Như
tịnh lưu-ly hàm bảo nguyệt
Ký
năng giải thử như ý châu
Tự
lợi lợi tha chung bất kiệt
23.
江月照松風吹。
永夜清宵何所為。
霧露雲霞體上衣。
降龍鉢解虎錫。
不是標形虛事持。
Giang nguyệt chiếu,
tùng phong xuy
Vĩnh dạ thanh
tiêu hà sở vi
Phật tánh giới
châu tâm địa ấn
Vụ lộ vân hà thể
thương y
Hàng long bát,
giải hổ tích
Lưỡng cổ kim
hoàn minh lịch lịch
Bất thị tiêu
hình hư sự trì
Như Lai bảo trượng
thân tung tích
24. 不求真不斷妄。
了知二法空無相。
即是如來真實相。
Bất
cầu chân, bất đoạn vọng
Liễu
tri nhị pháp không, vô tướng
Vô
tướng, vô không, vô bất không
Tức
thị Như Lai Chân Thật Tướng
廓然瑩徹周沙界。
萬象森羅影現中。
Tâm
kính minh, giám vô ngại
Khuếch
nhiên oánh triệt châu sa giới
Vạn
tượng sâm la ảnh hiện trung
Nhất
lỏa viên quang phi nội ngoại
26. 豁達空撥因果。
棄有著空病亦然。
還如避溺而投火。
Khoát
đạt không, bát nhân quả
Mảng
mảng đãng đãng chiêu ương họa
Khí
hữu trước không bệnh diệc nhiên
Hoàn
như tị nịch nhi đầu hỏa
取捨之心成巧偽。
深成認賊將為子。
Xả
vọng tâm, thủ chân lý
Thủ
xả chi tâm thành xảo ngụy
Học
nhân bất liễu dụng tu hành
Chân
thành nhận tặc tương vi tử
28. 損法財滅功德。
是以禪門了却心。
Tổn
pháp tài, diệt công đức
Mạc
bất do tư tâm ý thức
Thị
dữ thiền môn liễu khước tâm
Ðốn
nhập Vô Sanh Tri Kiến lực
29. 大丈夫秉慧劍。
般若鋒兮金剛焰。
早曾落却天魔膽。
Ðại
trượng phu, bỉnh huệ kiếm
Bát-nhã
phong hề kim cang diệm
Phi
đản không thôi ngoại đạo tâm
Tảo
hội lạc khước thiên ma đởm
布慈雲兮灑甘露。
龍象蹴踏潤無邊。
Chấn
pháp lôi, kích pháp cổ
Bố
từ vân hề sái cam lồ
Long
tượng xúc đạp nhuận vô biên
Tam
thừa ngũ Tánh giai tỉnh ngộ
31. 雪山肥膩更無雜。
一性圓通一切性。
一法遍含一切法。
一切水月一月攝。
我性同共如來合。
Tuyết
sơn phì nhị cánh vô tạp
Thuần
xuất Đề Hồ ngã thường nạp
Nhất
tánh viên thông nhất thiết tánh
Nhất
pháp biến hàm nhất thiết pháp
Nhất
nguyệt phổ hiện nhất thiết thủy
Nhất
thiết thủy nguyệt nhất nguyệt nhiếp
Chư
Phật Pháp Thân nhập ngã tánh
Ngã
tánh đồng cộng Như Lai hiệp
非色非心非行業。
彈指圓成八萬門。
一切數句非數句。
Nhất
địa cụ túc nhất thiết địa
Phi
sắc phi tâm phi hành nghiệp
Ðàn
chỉ viên thành bát vạn môn
Sát-na
diệt khước tam kỳ kiếp
Nhất
thiết số cú phi số cú
Dữ
ngô linh giác hà giao thiệp
33. 不可毀不可讚。
體若虛空勿涯岸。
覓即知君不可見。
不可得中只麼得。
默時說說時默。
Bất
khả hủy, bất khả tán
Thể
nhược hư không vật nhai ngạn
Bất
ly đương xứ thường trạm nhiên
Mịch
tức tri quân bất khả kiến
Thủ
bất đắc, xả bất đắc
Bất
khả đắc trung chỉ ma đắc
Mặc
thời thuyết, thuyết thời mặc
Ðại
thí môn khai vô ủng tắc
34. 有人問我解何宗。
或是或非人不識。
逆行順行天莫測。
Hữu
nhân vấn ngã giải hà tông?
Báo
đạo Ma Ha Bát Nhã lực
Hoặc
thị hoặc phi nhân bất thức
Nghịch
hành thuận hành thiên mạc trắc
不是等閒相誑惑。
明明佛勅曹溪是。
Ngô
tảo tằng kinh đa kiếp tu
Bất
thị đẳng nhàn tương cuống hoặc
Kiến
pháp tràng, lập tông chỉ
Minh
minh Phật sắc Tào Khê thị
36. 第一迦葉首傳燈。
法東流入此土。
六代傳衣天下聞。
後人得道何窮數。
Ðệ
nhất Ca-diếp thủ truyền đăng
Nhị
thập bát đại Tây thiên ky
Pháp
đông lưu, nhập thử độ
Bồ
Đề Ðạt Ma vi Sơ tổ
Lục
đại truyền y thiên hạ văn
Hậu
nhân đắc đạo hà cùng số
有無俱遣不空空。
一性如來體自同。
Chân
bất lập, vọng bổn không
Hữu
vô câu khiển bất không không
Nhị
thập không môn nguyên bất trước
Nhất
tánh Như Lai thể tự đồng
38. 心是根法是塵。
痕垢盡除光始現。
心法雙忘性即真。
Tâm
thị căn, pháp thị trần
Lưỡng
chủng do như kính thượng ngân
Ngân
cấu tận trừ quang thủy hiện
Tâm
Pháp song vong Tánh tức Chân
39. 嗟末法惡時世。
眾生福薄難調制。
魔強法弱多恐害。
恨不滅除令瓦碎。
Ta
mạt pháp, ác thời thế
Chúng
sanh phước bạc nan điều chế
Khứ
thánh viễn hề tà kiến thâm
Ma
cường pháp nhược đa oán hại
Văn
thuyết Như Lai đốn giáo môn
Hận
bất diệt trừ lệnh ngõa toái
40. 作在心殃在身。
欲得不招無間業。
莫謗如來正法輪。
Tác
tại tâm, ương tại thân
Bất
tu oán tố cánh vô nhân
Dục
đắc bất chiêu vô gián nghiệp
Mạc
báng Như Lai chánh pháp luân
41. 旃檀林無雜樹。
欝密森沈師子住。
走獸飛禽皆遠去。
Chiên
đàn lâm, vô tạp thụ
Uất
mật sâm trầm sư tử trú
Cảnh
tĩnh lâm gian độc tự du
Tẩu
thú phi cầm giai viễn khứ
42. 師子兒眾隨後。
若是野干逐法王。
Sư
tử nhi, chúng tùy hậu
Tam
tuế tiện năng đại hao hống
Nhược
thị dã can trục pháp vương
Bách
niên yêu quái hư khai khẩu
43. 圓頓教勿人情。
有疑不決直須爭。
修行恐落斷常坑。
Viên
đốn giáo, một nhân tình
Hữu
nghi bất quyết trực tu tranh
Bất
thị sơn tăng sính nhân ngã
Tu
hành khủng lạc đoạn trường khanh
差之毫釐失千里。
是則龍女頓成佛。
Phi
bất phi, thị bất thị
Sai
chi hào ly thất thiên lý
Thị
tắc Long Nữ đốn thành Phật
Phi
tắc Thiện Tinh sanh hãm trụy
45. 吾早年來積學問。
分別名相不知休。
却被如來苦訶責。
數他珍寶有何益。
多年枉作風塵客。
Ngô
tảo niên lai tích học vấn
Diệc
tằng thảo sớ tầm kinh luận
Phân
biệt danh tướng bất tri hưu
Nhập
hải toán sa đồ tụ khốn
Khước
bị Như Lai khổ kha trách
Sổ
tha trân bảo hữu hà ích
Tòng
lai thặng đặng giác hư hành
Ða
niên uổng tác phong trần khách
不達如來圓頓制。
二乘精進勿道心。
亦愚癡亦小騃。
執指為月枉施功。
根境法中虛揑怪。
Chủng
tánh tà, thố tri giải
Bất
đạt Như Lai viên đốn chế
Nhị
thừa tinh tấn một đạo tâm
Ngoại
đạo thông minh vô trí huệ
Diệc
ngu si, diệc tiểu ngãi
Không
quyền chỉ thượng sanh thực giải
Chấp
chỉ vi nguyệt uổng thi công
Căn
cảnh pháp trung hư niết quái
方得名為觀自在。
未了應須還夙債。
Bất
kiến nhất pháp tức Như Lai
Phương
đắc danh vi Quán Tự Tại
Liễu
tức nghiệp chướng bổn lai không
Vị
liễu ưng tu hoàn túc trái
病遇醫王爭得瘥。
在欲行禪知見力。
勇施犯重悟無生。
Cơ
phùng vương thiện bất năng san
Bệnh
ngộ y vương tranh đắc sái
Tại
dục hành thiền tri kiến lực
Hỏa
trung sanh liên chung bất hoại
Dũng
thi phạm trọng ngộ vô sanh
Tảo
thời thành Phật vu kim tại
49. 師子吼無畏說。
深嗟懵懂頑皮靼。
不見如來開祕訣。
Sư
tử hống, vô úy thuyết
Thâm
ta mộng đổng ngoan bì đát
Chỉ
tri phạm trọng chướng Bồ-đề
Bất
kiến Như Lai khai bí quyết
波離螢光增罪結。
維摩大士頓除疑。
Hữu
nhị Tỳ-kheo phạm dâm sát
Ba-ly
huỳnh quang tăng tội kết
Duy-ma
đại sĩ đốn trừ nghi
Do
như xích nhật tiêu sương tuyết
51. 不思議解脫力。
四事供養敢辭勞。
萬兩黃金亦銷得。
一句了然超百億。
Bất
tư nghì, giải thoát lực
Diệu
dụng Hằng sa dã vô cực
Tứ
sự cung dưỡng cảm từ lao
Vạn
lưỡng hoàng kim diệc tiêu đắc
Phấn
cốt toái thân vị túc thù
Nhất
cú liễu nhiên siêu bá ức
恒沙如來同共證。
我今解此如意珠。
Pháp
trung vương, tối cao thắng
Hằng
sa Như Lai đồng cộng chứng
Ngã
kim giải thử như ý châu
Tín
thọ chi giả giai tương ứng
53. 了了見無一物。
大千沙界海中漚。
一切聖賢如電拂。
Liễu
liễu kiến, vô nhất vật
Diệc
vô nhân, diệc vô Phật
Ðại
thiên sa giới hải trung âu
Nhất
thiết thánh hiền như điển phất
定慧圓明終不失。
眾魔不能壞真說。
象駕崢嶸謾進途。
Giả
sử thiết luân đỉnh thượng toàn
Ðịnh
huệ viên minh chung bất thất
Nhật
khả lãnh, nguyệt khả nhiệt
Chúng
ma bất năng hoại chân thuyết
Tượng
giá tranh vanh mạn tiến đồ
Thùy
kiến đường lang năng cự triệt
55. 大象不遊於兔徑。
莫將管見謗蒼蒼。
未了吾今為君訣。
Ðại
tượng bất du ư thỏ kính
Ðại
ngộ bất câu ư tiểu tiết
Mạc
tương quản kiến báng thương thương
Vị
liễu ngô kim vi quân quyết
------------------------------Chung----------------------------
Vĩnh Gia Chứng Đạo
Ca Học Giải
Thánh Tri
1
Quân bất kiến,
Tuyệt học vô vi
nhàn đạo nhân
Bất trừ vọng tưởng
bất cầu chân
Vô minh thực
tánh tức Phật tánh
Ảo hóa không
thân tức pháp thân
Anh có thấy Chăng?!
Người đắc Đạo thì Tuyệt Học, Vô Vi, An Nhàn Vô Sự
Họ chẳng cần trừ vọng tưởng cũng chẳng cầu chân
Bởi họ thấy đúng như thực rằng Tánh thật của Vô Minh là Phật Tánh
Và cái thân huyễn hóa không thật thể này là Pháp Thân
Học Giải:
Người
đời không lãnh hội được Phật Tánh ngay nơi mình; nên ngài Huyền Giác đã từ bi
muốn chỉ rõ cái Tánh Phật ấy nơi mỗi người mà phải thốt lên rằng: “Anh có thấy Chăng!!?” Anh có thấy được
những gì tôi thấy hay chăng?
Người
đã trở về sống với Bản Tánh Phật nơi mình thì hằng được Trí Tuệ Bát Nhã soi
sáng nên chẳng cần phải học thêm cái gì nữa (Tuyệt Học) và cũng chẳng cần làm
thêm cái gì nữa (Nhàn – Vô Sự). Vì sao thế? Vì Bản Tánh Phật vốn tự đầy đủ vậy.
Nên đoạn 4 nói: “Đốn giác liễu Như Lai
Thiền, Lục Độ Vạn Hạnh Thể trung viên”. Thể Tánh Phật nơi mình đã đầy đủ Lục
Độ Vạn Hạnh thì còn tìm học và làm thêm cái gì nữa? Trong Thể Tánh vốn vô sự mà
làm cho có sự; đó là việc làm của người chưa lãnh hội được Tánh Phật nơi mình.
Chứ người đã giác ngộ rồi thì họ sống thuận theo Bản Tánh Phật tự do tự tại (Vô
Vi) của họ. Nên đoạn 7 nói: “Phóng tứ đại, mạc bả tróc, Tịch Diệt Tính trung tùy ẩm
trác.”
Nếu
đã là người Tuyệt Học, Vô Vi, Vô Sự thì còn trừ vọng, cầu chân để làm gì? Hơn nữa
đoạn 38 cũng nói: “Chân bất lập, vọng vốn
không.” Vọng vốn không, chỉ vì có vọng mà mới tạm nói có chân, nhưng vọng
đã vốn không thì chân làm sao mà lập? Nếu thật là chân thì chân ấy chẳng có
chân, cũng chẳng có vọng, vì chân ấy siêu vượt tình chấp nhị biên, cho nên đoạn
26 mới nói: “Bất cầu chân, bất đoạn vọng.
Liễu tri nhị pháp không, vô tướng. Vô tướng, vô không, vô bất không. Tức thị
Như Lai Chân Thật Tướng.” Nếu thật vượt ngoài mọi tình chấp (tứ cú: có, không, cũng có cũng không, chẳng
có chẳng không) thì đó mới thật là Thật Tướng của Như Lai.
Vì
vượt ngoài tương đối vào Bản Thể Tuyệt Đối nên cái thấy của người giác ngộ là Bất
Nhị, Như Thị và Không; bởi không còn qua lăng kính của vọng thức nữa mà là bằng
Trí Tuệ Bát Nhã chiếu soi từ Chân Tánh. Do vậy mà họ thấy rằng Tánh Vô Minh và
Tánh Giác là tương đồng chẳng khác. Nếu thấy có khác tức còn vọng thức xen vào
nên sanh phân biệt, mới thấy có Chân và Vọng, cũng như Vô Minh và Giác Ngộ là
hai. Đó là cái thấy bằng vọng thức của người chưa giác ngộ.
Pháp
Thân thì vọng thức chẳng thể biết được, chẳng thể suy lường được, vì siêu vượt
số lượng và không ngằn mé
nên đoạn 33 nói:
“Bất khả hủy, bất khả tán.
Thể nhược hư không vật nhai ngạn.
Bất ly đương xứ thường trạm nhiên.
Mịch tức tri quân bất khả kiến.”
(Chẳng thể chê,
cũng chẳng thể khen
Bản Thể như Hư
Không không bờ mé
Chẳng lìa chỗ
này mà thường trong sáng vắng lặng
Muốn tìm thì phải
biết rằng anh không thể thấy)
Do vậy nếu ngộ được Pháp Thân thì mới
hay nó thường vắng lặng ở khắp mọi nơi, và nó cũng chẳng lìa nơi thân huyễn hóa
của mình; nhưng mà muốn tìm nó thì chẳng thể được. Vì sao vậy? Bởi thứ nhất
Pháp Thân thì vô hình vô tướng, thứ hai cùng khắp mọi nơi, thứ ba lại nằm ngoài
tình thức nên tình thức chẳng thể suy lường tới được, và thứ tư là bởi vì như
người cỡi trâu mà đi tìm trâu thì tìm hoài cũng chẳng thể thấy trâu. Do vậy người
giác ngộ đã dừng lại và thấy trâu nên họ mới thấy rõ rằng ngay nơi cái thân huyễn
hóa này chính là Pháp Thân, chứ chẳng cần phải tìm kiếm đâu xa. Vả lại một khi
đã lãnh hội được Pháp Thân thì nơi nơi đều là Pháp Thân, chốn chốn đều là Niết
Bàn. Thật đúng với câu:
“Thanh thanh thúy trúc tổng thị Pháp Thân,
uất uất huỳnh hoa vô phi Bát Nhã!”
(Xanh xanh trúc biếc đều là Pháp Thân,
rực rỡ hoa vàng đâu chẳng là Bát Nhã!)
2
Pháp thân giác
liễu vô nhất vật
Bổn nguyên tự
tánh thiên chân Phật
Ngũ ấm phù vân
không khứ lai
Tam độc thủy bào
hư xuất một
Pháp Thân ngộ rồi thì mới rõ là không một vật
Nguồn gốc của Tự Tánh vốn là Thiên Chân Phật
Năm Ấm đến đi như mây trời tan tụ
Ba Độc không thật như bọt nước nổi chìm
Học Giải:
Pháp
Thân xưa nay không một vật bởi nó chẳng phải là chỗ mà nghiệp thức có thể tới
được, nên nó chẳng bao giờ bị vọng thức làm ô nhiễm. Vì vậy nó còn được gọi là
Thường Tịch Quang Tịnh Độ. Muốn lãnh hội được Pháp Thân thì phải sạch vọng thức.
Muốn được Tịnh Độ phải Tịnh Tâm mình (Kinh
Duy Ma nói “nhược đắc Tịnh Độ đương tịnh kỳ tâm, tùy kỳ tâm tịnh tức Phật độ tịnh”).
Chẳng tịnh tâm, chẳng lìa thức mà muốn được Tịnh Độ, Pháp Thân thì trọn chẳng
thể được. Bởi Tịnh Độ là Tâm Thanh Tịnh nên chẳng thể mang nghiệp thức đến Tâm
Thanh Tịnh được. Đã vốn xưa nay không một vật thì sao còn có thể mang nghiệp thức
vào được? Hóa ra vốn đã sạch bây giờ lại làm cho dơ. Vốn vô sự mà làm cho có sự!
Đó thật là việc làm của người mê! Nói thế để mà hiểu rằng không thể mang nghiệp
vào Chân Tâm Thanh Tịnh được, chứ kỳ thật đã vốn không một vật thì làm sao có
dơ sạch! Chẳng ai có thể làm cho Tự Tánh dơ thêm hay sạch thêm được, vì nó vượt
ngoài vòng tương đối của vọng thức. Do vậy Lục Tổ nói “Bổn lai vô nhất vật, hà xứ nhạ trần ai?” (Xưa nay không một vật, chỗ
nào bụi dính đây?) Nếu còn có một vật nào thì đó tức là tình thức vô minh vậy,
bởi còn trước trưởng.
Do vậy
phải như Thiền Sư Hương Hải nói:
“Nhạn quá trường
không
Ảnh trầm hàn thủy
Nhạn vô di tích
chi ý
Thủy vô lưu ảnh
chi tâm”
(Nhạn bay qua trời
cao,
Bóng chìm dưới hồ
nước lạnh,
Nhạn không có ý
để lại dấu tích,
Nước cũng không
có tâm lưu giữ bóng hình.)
Chính
do xưa nay không một vật mới thấy Năm Ấm và Ba Độc là những thứ hư vọng thuộc
tình thức có thật trong lúc còn mê. Nhưng khi giác ngộ rồi thì xưa nay rõ ràng
không một vật. Do vậy đoạn 4 nói: “Mộng lý minh minh hữu lục thú; giác hậu
không không vô đại thiên.”
Năm Ấm
(Sắc, Thọ, Tưởng, Hành, Thức) là cái hư vọng thuộc vòng tương đối đủ duyên thì
hợp lại thành một chúng sanh hữu tình, hết duyên thì tan đi, bảy đại trả về cho
bảy đại cũng giống như mây trời tan tụ vậy. Còn Ba Độc (Tham, Sân, Si) lăng
xăng nổi lên rồi lặng xuống từng sát-na trong vọng tâm cũng như bọt nước nổi
chìm vậy.
Tự
Tánh vốn là ông Phật Thiên Chân nơi mình, nên chẳng cần phải tìm cầu một vị Phật
nào khác ngoài Tự Tánh ấy. Bởi như đoạn 16 nói: “Phi đản ngã kim
độc đạt liễu, hằng sa chư Phật thể giai đồng.” (Không chỉ riêng ta thông suốt được Bản Thể ấy
mà chư Phật nhiều như cát sông Hằng cũng đều cùng một Bản Thể ấy) và đoạn
31 nói: “Chư Phật Pháp Thân nhập ngã
tánh, ngã tánh đồng cộng Như Lai hiệp.” (Các Pháp Thân Phật vào Tánh ta. Tánh ta
cùng hợp với Như Lai) Tất cả chư Phật đều đồng một Thể Tánh. Nên ngoài Tự
Tánh ấy ra chẳng có Phật nào khác. Do vậy mình phải lãnh hội được Tánh Phật
ngay nơi mình đó mới thật sự là việc đáng làm và nên làm. Còn tìm Phật ở đâu
đâu thì biết bao giờ mới gặp! Chỉ uổng công nhọc sức mà thôi! Như đoạn 45 nói: “Tòng lai thặng đặng giác hư hành, đa niên uổng
tác phong trần khách.” (Từ trước tới
nay đi quanh co mãi, mới hay là việc làm vô ích, Bao năm thật uổng làm khách
phong trần!)
3.
Chứng thật tướng
vô nhân pháp
Sát-na diệt khước
A Tỳ nghiệp
Nhược tương vọng
ngữ cuống chúng sanh
Tự chiêu bạt thiệt
trần sa kiếp
Chứng được Thật Tướng thì tuyệt chẳng còn Nhân và Pháp
Trong khoảng sát-na dứt sạch nghiệp A-Tỳ
Nếu tôi đem lời vọng ngữ mà dối chúng sanh
Thì nguyện tự chuốc lấy tội rút lưỡi trong số kiếp nhiều như cát bụi!
Học Giải:
Phần
trước đã nói: “Pháp Thân giác liễu vô nhất vật” (Pháp Thân ngộ rồi thì mới rõ là
không một vật). Đã như xưa nay không một vật thì làm sao mà còn có Nhân và
Pháp được? Trong Bản Thể Tuyệt Đối thì chẳng có những cập phạm trù thuộc tương
đối như Nhân và Pháp. Cho nên người nào chứng được Thật Tướng thì thấy vạn pháp
là Bất Nhị, Như Thị và Không, đã siêu vượt ngoài vòng tương đối của vọng thức,
nên tự do tự tại.
Khi
mê thì hết thảy là vọng. Khi giác thì hết
thảy là chân. Hết thảy đã là chân thì chân ấy không có mê ngộ, chân vọng. Nên
Kinh Lăng Nghiêm nói: “Tánh chân thường
trung, cầu ư khứ lai, mê ngộ, tử sanh, liễu vô sở đắc.”(Ở trong Tánh Chân Thường,
cầu các thứ đến đi, mê ngộ, sanh tử, trọn không thể được.) Do vậy khi ngộ được Bản Tâm, chứng Thật Tướng rồi thì “trong sát-na dứt sạch nghiệp A-Tỳ.” Bởi
tất cả nghiệp thiện ác đều do vọng tâm dựng lập tạo tác. Nay đã siêu vượt vọng
tâm vào bản thể tuyệt đối Chân Tâm rồi thì tất cả nghiệp thiện ác xưa kia đều
trọn không thể được. Bởi chúng thuộc pháp Hữu Vi, chẳng liên quan gì đến pháp
Vô Vi cả. Mà pháp Hữu Vi thì như Kinh Kim Cang nói:
“Nhứt thiết hữu
vi pháp
Như mộng huyễn bào ảnh
Như lộ diệc như
điển
Ưng tác như thị
quán”
(Tất cả pháp hữu
vi
Như mộng huyễn bọt
bóng
Như sương cũng
như điện
Nên quán xét như
thế)
Vì
không còn cách nào giúp cho chúng sanh tin rằng họ đều có Tánh Giác nên ngài phải
đành tạm phương tiện thề độc rằng dối thì bị rút lưỡi trong địa ngục. Nhưng thề
là thề vậy chứ kỳ thực ngài đã giác ngộ rồi thì chẳng còn mê nữa nên không có
các cảnh giới của lục thú, vì lục thú thuộc tình thức hư vọng vậy. Còn Chân Tâm
xưa nay không một vật thì sao còn có các cảnh giới lục thú thuộc vọng tâm được?
Do vậy nên ở đoạn sau ngài nói: “Mộng lý
minh minh hữu lục thú, giác hậu không không vô đại thiên.”
4.
Ðốn giác liễu
Như Lai thiền
Lục độ vạn hạnh
thể trung viên
Mộng lý minh
minh hữu lục thú
Giác hậu không
không vô đại thiên
Nếu đốn ngộ được Bản Tâm thì Như Lai Thiền thảy đều thông suốt
Mới hay Lục Độ Vạn Hạnh vốn tròn đầy trong Thể Tánh
Trong mộng thì rõ ràng có sáu loài chúng sanh
Giác rồi thì rỗng lặng không có ba ngàn đại thiên thế giới!
Học Giải:
Bản
Tâm Tự Tánh tuy xưa nay không một vật mà tất cả đều đầy đủ không thiếu. Nên
ngài Huyền Giác nói nếu ngộ Bản Tâm thì tất cả các pháp thuộc Như Lai Thiền như
là Lục Độ Vạn Hạnh của Bồ Tát đều được thông suốt đầy đủ. Như Lai Thiền là thuộc
về Giáo Môn. Còn Tổ Sư Thiền hay Tối Thượng Thừa Thiền là thuộc về Tông Môn hay
Thiền Tông Đốn Ngộ. Ở đây nói rằng nếu đốn ngộ Bản Tâm thì tất cả cánh cửa
phương tiện của Giáo Môn đều thông suốt hết. Bởi vì Thể Tánh là gốc, vốn tự đầy
đủ không thiếu vậy! Do vậy đoạn 13 cũng nói thêm: “Tam thân tứ trí thể trung viên, bát giải lục thông tâm địa ấn” (Ba
Thân, bốn Trí đều ở trong Thể Tánh tròn sáng, Tám Giải Thoát, sáu Thông đều ở
trong Đất Tâm). Cũng là bởi vì chúng sanh có đủ loại bệnh nhưng không ngoài
bệnh mê chấp mà ra, nên đức Phật Thích Ca mới tạm thuyết giáo để mở bày những
cách cửa phương tiện mở trói cho người. Chứ nếu chúng sanh hết bệnh hoặc không
có bệnh thì cũng chẳng cần thuyết giáo. Do vậy Tổ Huệ Năng nói:
“Phật thuyết nhất
thiết pháp
Duy trị nhất thiết
tâm
Nhược vô nhất
thiết tâm
Hà dụng nhất thiết
pháp?”
(Phật nói tất cả
pháp
Để trị tất cả
tâm
Nếu không tất cả
tâm
Đâu cần tất cả
pháp?)
5.
Vô tội phước, vô tổn ích
Tịch diệt tánh trung mạc vấn mịch
Tỷ lai trần kính vị tằng ma
Kim nhật phân minh tu phẫu tích
Không tội phước, cũng không thêm bớt
Trong Thể Tánh vắng lặng chớ có hỏi tìm
Bấy lâu gương bụi chưa từng lau sạch
Hôm nay cần phải biện giải cho rõ ràng
Học Giải:
Bản
Thể Tuyệt Đối Chân Tâm xưa nay vốn không một vật như những đoạn trên vừa nói,
thì làm sao còn có thêm bớt, tội phước? Thêm bớt, tội phước là thuộc pháp hữu
vi nhân quả trong vòng tương đối. Ở đây đang nói về Bản Thể Tuyệt Đối tức pháp
vô vi nằm ngoài phạm trù tương đối. Do vậy tình thức phân biệt về sự thêm bớt tội
phước chẳng thể tới được hay vào được Bản Thể Tuyệt Đối Chân Tâm. Và vì thế một
khi đã trở về với Bản Thể Tuyệt Đối ấy thì chớ có hỏi tìm những vọng thức tội
phước, thêm bớt, bởi trong Tánh tuyệt đối trọn chẳng còn một mảy may tương đối
nào. Nếu còn một mảy may nào vọng thức tức vẫn còn chưa giác ngộ được Thể Tánh ấy
vậy! Do vậy ngài nói: “Sai chi hào ly thất thiên lý!” (Chỉ đi lệch một
mảy may thì đã lạc xa ngàn dậm!)
Ngài
Huyền Giác dùng gương dính bụi để ví dụ cho chúng sanh còn nhiều tâm chấp dính
bởi tình thức nên không lãnh hội được Thể Tánh Tịch Diệt ngay nơi mình. Và vì
thế mà thấy có tội phước thêm bớt. Chính vì thế ngài muốn chỉ bày cho chúng ta
thấy rõ được Thể Tánh ấy nên mới nói: “Hôm
nay cần phải biện giải cho rõ ràng.”
Chứ
kỳ thực Thể Tánh xưa nay không một vật nên không thể nói là bị bụi dính. Do vậy
Lục Tổ nói:
“Bồ Đề bổn vô thọ.
Minh cảnh diệc
phi đài.
Bổn lai vô nhất
vật.
Hà xứ nhạ trần
ai?”
(Bồ Đề vốn không
cây
Gương sáng cũng
không đài
Xưa nay không một
vật
Chỗ nào dính bụi
đây?)
6
Thùy vô niệm, thùy vô sinh
Nhược thực vô sinh, vô bất sinh
Hoán thủ cơ quan mộc nhân vấn
Cầu Phật thi công tảo vãn thành
Ai vô niệm? Ai vô sanh?
Nếu thật là vô sanh thì phải vượt ngoài ‘sanh’ và ‘bất sanh’
Còn không thì hãy gọi người gỗ mà hỏi rằng
Ra công cầu Phật bao giờ thành?
Học Giải:
Sợ
nhiều người lọt vào đường tà chấp không đoạn diệt nên ngài mới chất vấn rằng: “Ai vô niệm? Ai vô sanh?”
Và nếu
thật đã vượt ngoài ‘sanh’ và ‘bất sanh’ thì đó mới thật là người vô niệm, vô
sanh. Còn nếu chấp vào nhị biên tức lọt đường tà. Nghe nói vô niệm liền chấp
cho rằng mình vô niệm, mà chấp tức còn có niệm vậy, làm sao nói rằng vô niệm được?
Lại nghe vô sanh liền chấp rằng mình vô sanh, mà chấp khởi niệm tức là đã có
sanh vậy, làm sao nói rằng vô sanh được? Nếu cứ như vậy thì bao giờ mới giác ngộ
thành Phật được? Tu hành đoạn diệt cũng như người gỗ vô tri vô giác, thì bao giờ
mới thành Phật?
Nay
mượn câu chuyện xưa giữ Tổ Nam Nhạc Hoài Nhượng và Mã Tổ Đạo Nhất trong Thiền
Sư Trung Hoa của HT Thanh Từ dịch như sau:
“Tổ Nam Nhạc
Hoài Nhượng ngày nọ gặp một Sa-môn ngày ngày ngồi thiền. Sư nhìn biết là thượng
căn, đến hỏi: ‘Đại đức ngồi thiền làm gì?’
Vị này trả lời:
‘Để làm Phật.’
Sau đó, Sư lấy một
viên gạch, đến trước am của vị này mài liên tục. Sa-môn thấy lạ hỏi Sư: ‘Thầy
mài gạch để làm gì?’
Sư đáp: ‘Mài để
làm gương.’
Vị này nói: ‘Mài
gạch đâu có thể thành gương được?’
Sư bảo: ‘Ngồi
thiền cũng không thể thành Phật được.’
Sa-môn hỏi: ‘Vậy
làm thế nào mới phải?’
Sư hỏi vặn lại:
‘Như trâu kéo xe, nếu xe không đi, phải đánh trâu hay đánh xe?’
Vị Sa-môn lặng
thinh.
Sư nói tiếp: ‘Ngươi
học ngồi thiền hay học ngồi Phật? Nếu học ngồi thiền, thiền không phải ngồi nằm.
Nếu học ngồi Phật, Phật không tướng nhất định, đối pháp không trụ, chẳng nên thủ
xả. Ngươi nếu ngồi Phật tức là giết Phật, nếu chấp tướng ngồi chẳng đạt ý
kia.’”
7
Phóng tứ đại, mạc bả tróc
Tịch diệt tính trung tùy ẩm trác
Chư hành vô thường nhất thiết không
Tức thị Như Lai Đại Viên Giác
Hãy buông cái thân tứ đại xuống, đừng nắm bắt nó
Ở trong Tánh Tịch Diệt hãy thuận theo sự thông dong tự tại
Mọi việc đều vô thường, tất cả là không
Đó là Như Lai Đại Viên Giác
Học Giải:
Thân
tứ đại (địa, thủy, hỏa, phong) vốn do nhân duyên hòa hợp mà tạm thành, và cũng
do nhân duyên biệt ly mà diệt. Nó vốn là vô thường giả tạm cho nên đừng nắm bắt
nó. Ngoài Thể Tánh Tịch Diệt ấy ra, mọi việc đều vô thường chứ chẳng phải riêng
gì thân tứ đại, hễ thuộc tình thức, pháp hữu vi đều là vô thường. Ở trong Thể
Tánh Tịch Diệt thì hãy thuận theo sự tự do tự tại chính nó, như đói thì ăn,
khác thì uống, không có một điều gì chấp dính thủ xả cả. Trong Thể Tánh Tịch Diệt
tất cả đều không, tức thấy bằng thấy, nghe bằng nghe mà không đem tình thức lập
trước vật. Xưa nay không một vật nên mới gọi là Tánh Tịch Diệt. Tánh Tịch Diệt ấy
chính là Như Lai Đại Viên Giác đấy vậy!
8
Quyết định thuyết, biểu Chân Tăng
Hữu nhân bất khẳng nhiệm tình trưng
Trực triệt căn nguyên Phật sở ấn
Trích diệp tầm chi ngã bất năng
Quyết định nói để tỏ rõ Chân Tăng (Chân Thừa)
Nếu có ai không đồng ý thì cứ việc đem ra cùng thảo luận
Nhưng phải thẳng suốt tới đầu nguồn mà Phật đã ấn định
Còn bàn việc quanh co bỏ gốc theo ngọn thì ta chẳng thể làm được vậy!
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác quyết định nói để tỏ rõ cái pháp Viên Đốn, Chân Thừa (Chân Tăng) tức
là Phật Thừa hay Tối Thượng Thừa. Ngài mời những ai không đồng cái thấy như
ngài, hay có cái nhìn khác thì cứ việc đem ra mà cùng thảo luận. Nhưng khi thảo
luận thì phải thẳng suốt tới tận nguồn gốc tức là thấu suốt nguồn tâm mà chư Phật
đã ấn chứng. Đó mới thật là nêu rõ cái pháp Viên Đốn Tối Thượng Thừa. Còn bằng
bàn việc quanh co bỏ gốc theo ngọn thì ngài không bàn tới và cũng không thể đáp
ứng cho được, bởi đây là pháp Tối Thượng Thừa, vào thẳng Bản Thể Tuyệt Đối Chân
Tâm. Đây chẳng phải những pháp thuộc tương đối mà có thể vào, để bàn luận được,
bởi đây là chỗ vọng thức chẳng thể nghĩ chẳng thể bàn, chẳng thể đến được vậy.
Ngài Huyền Giác đã vào Bản Thể Tuyệt Đối Chân Tâm, tức đã trở về cái cội nguồn
Tâm Tánh nên không có việc quanh co vạch lá tìm cành như lúc chưa giác ngộ nữa.
Đến đây thì Tâm cùng Tâm phải ấn hợp nhau, chứ chẳng thể đem tâm thức hiểu biết
(tri giải) học được trong kinh sách mà đến được cái [chân] Tâm ấy, hay bàn luận
suy lường cùng Chân Tâm mà mong khế hợp được.
9
Ma-ni châu, nhân bất thức
Như Lai Tàng lý thân thâu đắc
Lục ban thần dụng không bất không
Nhất lỏa viên quang sắc phi sắc
Ngọc Ma Ni, người chẳng biết
Như Lai Tạng trong mình gòm trọn hết
Sáu loại thần dụng không chẳng không
Một hạt tròn sáng sắc chẳng sắc
Học Giải:
Ngọc
Ma Ni dụ cho Tánh Giác Tròn Sáng Thanh Tịnh Bản Nhiên nơi mình. Người mê thì
không biết rằng ngay nơi mình có Tánh Giác ấy, nên cứ đi lang thang như gả cùng
tử chịu phận nghèo khổ. Nếu nhận ra được bảo châu vô giá nơi mình thì hết
nghèo, không còn thiếu sót cái gì nữa, được trở về nhà, kế thừa ngôi vị của vua
cha. Bảo châu vô giá hay khó báu nhà mình cũng tức là Như Lai Tạng Tâm vốn tròn
đầy không thiếu. Như thấy bằng thấy, nghe bằng nghe v.v… chẳng có thức xen vào,
mà thấy nghe trực thẳng bằng Tánh Giác Tròn Sáng Thanh Tịnh Bản Nhiên nơi mình,
nên chẳng có chấp dính thủ xả một pháp nào. Tánh Giác Tròn Sáng ấy tuy thường vắng
lặng mà chớ bảo rằng nó là vật vô tri vô giác, bởi tuy thường vắng lặng (Tịch)
mà vẫn thường chiếu soi (Quang), nên cũng gọi là Thường Tịch Quang Tịnh Độ. Do
vậy có câu “Bát Nhã Vô Tri Vô Sở Bất Tri”
(Trí Tuệ Bát Nhã tuy không có tình thức biết, nhưng không gì là không biết).
Vì thế nên mới nói là “không bất không”.
Người đã trở về được với Như Lai Tạng Tâm thì sáu căn (mắt, tai, mũi, lưỡi, thân,
ý) thông suốt tự do tự tại không chấp dính thủ xả cảnh trần nên gọi là sáu loại
thần dụng. Nếu thấy mà kẹt nơi thấy và nghe mà kẹt nơi nghe thì chẳng thể gọi
là cái thấy nghe chân thật, vì chẳng thông suốt tự do tự tại nơi thấy nghe. Nếu
thấy mà chẳng thấy, tức là thấy bằng Tánh Giác không lập tình thức trước vật
(kiến phi kiến) thì mới thật là thấy Như Lai (Nhược kiến chư tướng phi kiến tức kiến Như Lai – Kinh Kim Cang).
Do vậy ở đây nói thấy sắc mà phi sắc thì đó là cái thấy chân thật bằng Tự Tánh
chiếu soi. Tự Tánh tuy là sáng mà chớ bảo rằng nó là vật gì sáng (sắc), bởi nó
vô hình vô tướng, nó không có màu sắc, nó lìa mọi ngôn ngữ văn tự, nó chẳng phải
tình thức, nó không tên gọi, nhưng mà chớ bảo rằng nó không có. Do vậy nên cũng
nói “sắc phi sắc, không bất không.”
Trong
Đại Thừa Khởi Tín Luận cũng dạy: “Tất cả
các pháp, từ xưa đến nay, lìa tướng nói năng, lìa tướng danh tự, lìa tướng tâm
duyên, rốt ráo bình đẳng, không có đổi khác, chẳng thể phá hoại, chỉ là một
Tâm, nên gọi là Chân Như.” (nhất thiết chư Pháp, tùng bản dĩ lai, ly ngôn thuyết
tướng, ly danh tự tướng, ly tâm duyên tướng, tất cánh bình đẳng, vô hữu biến dị,
bất khả phá hoại, duy thị nhất tâm, cố danh chân như)
10
Tịnh ngũ nhãn, đắc
ngũ lực
Duy chứng nãi
tri nan khả trắc
Kính lý khán hình
kiến bất nan
Thủy trung tróc
nguyệt tranh niêm đắc
Tịnh năm nhãn thì được năm lực
Chỉ khi chứng mới biết, khó mà lường cho được
Cũng như trong gương thấy hình thì không khó
Còn trong nước mò trăng thì làm sao mà bắc được?!
Học Giải:
Năm
nhãn ở đây phải hiểu là năm căn tức tín, tấn, niệm, định, và huệ. Nếu cả năm
căn tịnh thì được năm lực của tín, tấn, niệm, định, và huệ. Có Tin Tự Tâm mình
là Phật thì mới Tinh Tấn mà xoay trở về nơi Tâm mình thường Niệm vô niệm (tinh
tấn cất hết sở niệm nơi tâm). Khi niệm vô niệm miên mật không gián đoạn thì mới
được Định và Huệ từ nơi Tự Tâm. Tự Tâm vốn thường Tịch (Định) thường Chiếu (Huệ),
nên cũng gọi là Thường Tịch Quang Tịnh Độ.
Việc
này đòi hỏi phải thật tu và thật chứng, do vậy chỉ có người được như thế mới biết.
Còn những người khác khó mà lường biết được. Ngài Huyền Giác ví việc này như
người mò trăng đái nước, thật là việc không thể làm được. Tình thức không thể tới
Chân Tâm, cũng không thể suy lường cảnh giới của Chân Tâm được, bởi suy lường
thì đã xa ngàn dậm rồi, làm sao tới được!? Nên Tổ Tăng Xán nói “hào ly hữu sai, thiên địa huyền cách” (mảy may có sai lệch thì như đất trời xa
cách nhau vậy). Người xưa cũng nói: “tình
sanh trí cách, tưởng biến thể thù” (tình thức mà sanh thì trí huệ bị che lấp
nên cách xa, tâm tưởng mà biến đổi thì thân thể cũng theo đó mà biến dạng). Do
vậy phải thật tu thật ngộ mới lãnh hội được, còn không thật tu thật ngộ mà chỉ ở
trên kinh sách ngôn từ phân biệt chấp trước thì chỉ càng thêm vọng và càng xa
cách trí huệ mà thôi!
11
Thường độc hành, thường độc bộ
Ðạt giả đồng du Niết Bàn lộ
Ðiều cổ thần thanh phong tự cao
Mạo tụy cốt cương nhân bất cố
Thường tự mình hành, thường tự mình đi
Người thông đạt thì cùng dạo chơi trên con đường Niết Bàn
Họ có dáng điệu quê mùa nhưng thần thái thanh cao
Xương cứng thân gầy không ai để ý tới
Học Giải:
Người
tu pháp viên đốn này thường tự mình thực hành, tự mình đi. Bởi đây là con đường
đạo học chứ không phải triết học. Người thật dụng công tham thiền thì quá hiếm,
còn người bàn suông thì quá nhiều. Cho nên người mê thì nhiều người ngộ thì ít.
Do vậy người chân tu thì thường độc hành độc bộ. Tuy nhiên nếu được thông suốt
nguồn chân thì đồng cùng chư Phật an vui trong Niết Bàn, tức đồng một Bản Thể
Chân Tâm. Những bậc thông đạt thì tuy có dáng điệu quê mùa nhưng tâm trí sáng
suốt thanh cao thoát tục. Người không sáng mắt thì chỉ thấy bề ngoài của các vị
ấy là xương cứng thân gần nên không ai để ý tới. Chỉ có người sáng mắt mới rõ
đây là bậc Tuyệt Học, Vô Vi, Nhàn Đạo Nhân! Mới hay các vị ấy tuy thân nghèo mà
Đạo chẳng nghèo vậy!
12
Cùng Thích Tử,
khẩu xưng bần
Thực thị thân bần
đạo bất bần
Bần tắc thân thường
phi lũ hạt
Ðạo tắc tâm tàng
vô giá trân
Vô giá trân, dụng
vô tận
Lợi vật ứng cơ
chung bất lận
Tam thân tứ trí
thể trung viên
Bát giải lục
thông tâm địa ấn
Người xuất gia đều xưng mình là ông tăng nghèo
Thật đúng là thân nghèo mà Đạo chẳng nghèo
Nói về cái nghèo thì thân thường khoác áo phai màu cũ rách
Còn nói về Đạo thì trong Tâm chứa đầy của báu vô giá
Của báu vô giá thì dùng không tận hết
Tùy cơ giáo hóa lợi ích hết thảy chúng sanh không hối tiếc
Ba Thân, bốn Trí đều ở trong Thể Tánh tròn sáng
Tám Giải Thoát, sáu Thông đều ở trong Đất Tâm
Học Giải:
Bần
Tăng là danh xưng xưa nay của người xuất gia, chứ không ai gọi mình là Phú
Tăng, bởi mục đích của việc xuất gia là xuất nhà thế tục, xuất nhà phiền não, và
xuất nhà tam giới, chứ chẳng phải xuất gia là vì cầu cơm áo gạo tiền. Vì thế
ngài Quy Sơn có dạy: “Hậu học vị văn chỉ thú, ưng tu bác vấn tiên
tri, tương vị xuất gia quí cầu y thực?” (Cho nên kẻ hậu học
chưa nghe được ý chỉ huyền diệu của Phật Pháp phải học hỏi sâu rộng với các bậc
giác ngộ đi trước, sao lại có thể nói rằng việc xuất gia quý ở nơi cầu cơm no
áo ấm?)
Do vậy
người xuất gia thường gọi mình là ông tăng nghèo rất đúng, bởi thân thường
khoác áo phai màu cũ rách. Tuy nhiên người hướng về Đạo tức là người trở về
Chân Tâm Bản Tánh, mà trong Thể Tánh ấy có đầy đủ ba thân, bốn trí, tám giải
thoát và sáu thông, cho nên nói là Đạo chẳng nghèo, ngược lại còn chứa đầy của
báu vô giá vậy. Tam thân tức là Pháp Thân, Báo Thân, và Hóa Thân đều không
ngoài Tự Tánh Thanh Tịnh nơi mình, trở về được Bản Tánh tức là quy y tam thân
Phật nơi mình. Đã trở về với bản Tâm tự Tánh thì nơi lục căn đều thông suốt,
như mắt thấy sắc chẳng nhiễm, tai nghe tiếng chẳng nhiễm, mũi ngữi mùi chẳng
nhiễm, lưỡi nếm vị chẳng nhiễm, thân súc chạm chẳng nhiễm, ý thì chẳng phân biệt
các pháp trần. Như thế thì thấy bằng thấy, nghe bằng nghe, ngữi bằng ngữi, nếm
bằng nếm, súc bằng súc, và rõ biết bằng Trí Tuệ Bát Nhã chiếu soi. Đó gọi là lục
thông vậy.
Lại
đã trở về bản Tâm tự Tánh thì thức đã chuyển thành Trí, như A-lại-da thức chuyển
thành Đại Viên Cảnh Trí, Mạt-na thức chuyển thành Bình Đẳng Tánh Trí, ý thức
chuyển thành Diệu Quan Sát Trí, và tiền ngũ thức chuyển thành Thành Sở Tác Trí.
Chính vì tám thức tâm vương đã chuyển thành Tứ Trí nên cũng gọi là Bát Giải
Thoát. Giải thoát nơi A-Lại-Da thức, giải thoát Mạt-na thức, giải thoát ý thức,
giải thoát mắt, tai, mũi, lưỡi, thân thức. Tám giải thoát cũng còn có nghĩa là
giải thoát các thứ như sau:
a.
Hữu sắc tưởng, quán ngoại sắc giải thoát
b.
Nội vô sắc tưởng, quán ngoại sắc giải
thoát
c.
Tịnh giải thoát
d.
Không vô biên xứ giải thoát
e.
Thức vô biên xứ giải thoát
f.
Vô sở hữu xứ giải thoát
g.
Phi tưởng phi phi tưởng xứ giải thoát
h.
Diệt thọ tưởng giải thoát
Lục Tổ Huệ Năng cũng dạy:
“Đại viên cảnh
trí: tánh thanh tịnh
Bình đẳng tánh trí: tâm không bệnh
Diệu quan sát trí: thấy chẳng công
Thành sở tác trí: đồng viên cảnh
Năm, tám, sáu, bảy quả nhân chuyển
Chỉ dùng danh ngôn không thật tánh
Nếu nơi chỗ chuyển chẳng lưu tình
Rộn ràng vẫn mãi Na-già định.”
Bình đẳng tánh trí: tâm không bệnh
Diệu quan sát trí: thấy chẳng công
Thành sở tác trí: đồng viên cảnh
Năm, tám, sáu, bảy quả nhân chuyển
Chỉ dùng danh ngôn không thật tánh
Nếu nơi chỗ chuyển chẳng lưu tình
Rộn ràng vẫn mãi Na-già định.”
13
Thượng sĩ nhất
quyết nhất thiết liễu
Trung hạ đa văn
đa bất tín
Ðản tự hoài
trung giải cấu y
Thùy năng hướng
ngoại khoa tinh tấn
Bậc Thượng căn một khi quyết tâm thì tất cả đều xong việc
Còn người Trung Hạ thì càng nghe càng không tin
Nếu tự mình cởi bỏ cái áo bẩn trong lòng
Thì còn ai hướng ra ngoài mà khoe khoan sự tinh tấn được?!
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác nói bậc Thượng căn thì một khi đã quyết tu giác ngộ giải thoát rồi,
hay quay về Tánh Giác nơi chính họ thì họ sẽ làm được, bởi họ tin Tự Tâm và trực
thẳng ngay nơi Tâm mà vào Đạo. Họ cũng là bậc “nhất văn thiên ngộ” (một nghe ngàn ngộ). Còn người Trung căn Hạ
căn thì càng nghe về Tự Tâm thì càng nghi ngờ chẳng tin nên chẳng thể quyết tâm
đi thẳng cho đến tận đầu nguồn. Tâm chẳng quyết thì tâm còn lăng xăng giao động
vậy. Hơn nữa bị tri giải làm cho rối ren, nên cũng lạc đường sai hướng, thì biết
bao giờ mới trở về được với Tự Tánh Bản Tâm đây!? Ngược lại nếu có quyết tâm trực
thẳng đường tâm mà quay về với Chân Tâm Tự Tánh thì như người thật tâm lo cởi bỏ
cái bẩn trong lòng (xóa tan vọng thức), đâu còn tâm nào khác để lo hướng ra
ngoài khoe khoan sự tu hành tinh tấn. Ở đây ý nói nếu trực thẳng ngay nơi tâm
thì niệm niệm quay về Tự Tánh, chẳng còn niệm nào dong ruỗi theo trần cảnh nữa.
Có miên mật công phu như thế thì mới là bậc “Thượng
sĩ nhất quyết nhất thiết liễu” vậy!
14
Tòng tha báng, nhiệm tha phi
Bả hỏa thiêu thiên đồ tự bị
Ngã văn cáp tự ẩm cam lồ
Tiêu dung đốn nhập bất tư nghị
Mặc cho người ta nói xấu, mặc cho thiên hạ chê cười
Đem lửa đốt trời thì chỉ tự uổng công mệt xác mà thôi!
Ta nghe như vừa được uống nước cam lồ vậy
Tức khắc tan hết vào trong, thật chẳng thể nghĩ bàn!
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác đã ngộ được Bản Tâm Tự Tánh nơi ngài nên có nghe những lời khen chê
từ người khác thì cũng như là uống nước cam lồ vậy. Bởi lời chê khen là thuộc vọng
thức đó là cảnh giới phàm phu mê muội. Còn ngài trở về Bản Tâm Thanh Tịnh đã vượt
ngoài vòng tương đối thuộc vọng thức rồi cho nên vọng thức không tới được Chân
Tâm, cũng không thể làm ô nhiễm Chân Tâm. Do vậy mà ngài đem ví dụ lấy lửa đốt
trời thì chỉ uổng công mệt xác mà thôi. Tiếng khen chê đối với người giác ngộ
như ngài Huyền Giác là Bất Nhị. Thế cho nên ngài nói “tức khắc tan hết vào trong, thật chẳng thể nghĩ bàn”. Trong Thể
Tánh Tuyệt Đối chẳng có những cập phạm trù thuộc tương đối như khen chê yêu
ghét vậy!
15
Quán ác ngôn, thị công đức
Thử tắc thành ngô thiện tri thức
Bất nhân san báng khởi oán thân
Hà biểu vô sanh từ nhẫn lực
Quán xét những lời ác đó là công đức
Do vậy những người đó là Thiện Tri Thức của ta
Chớ vì sự chê bai nói xấu mà khởi tâm yêu ghét
Vậy sao có thể biểu hiện được pháp Vô Sanh, sức Từ Bi và Nhẫn Nhục
được?!
Học Giải:
Nếu
quán xét cho kỹ thì những lời ác đó là công đức, những người nói lời ác đó đối
với mình là bậc Thiện Tri Thức của mình. Vì sao vậy? Bởi vì họ giúp mình thể hiện
được sức Từ Bi, Nhẫn Nhục, Trí Huệ và pháp Vô Sanh nơi mình. Còn nếu vì sự khen
chê mà khởi tâm yêu ghét thì mình vẫn còn là phàm phu mê muội, chứ đâu thật sự
chứng pháp Vô Sanh, vào biển Trí Huệ của Phật được!? Đã thật vô sanh thì làm
sao còn tâm yêu ghét? Đã vào biển Trí Huệ Bát Nhã của Phật rồi thì sao còn có
khen chê? Người muốn vào Đạo thì như Tổ Đạt Ma nói: “Ngoài dứt các
duyên, trong không nghĩ tưởng, tâm như tường vách, có thể vào đạo.” Vậy thì hãy tự
xét lại tâm mình, nó có thường dứt các duyên chưa? Nó có dừng mọi nghĩ tưởng
chưa? Và nó có từng như tường vách chưa? Nếu chưa thì cửa Đạo tuy ngay trước mặt
mà mà chẳng thể thấy, chẳng thể vào, vẫn cách biệt muôn trùng!
16
Tông diệc thông, thuyết diệc thông
Ðịnh huệ viên minh bất trệ không
Phi đản ngã kim độc đạt liễu
Hằng sa chư Phật thể giai đồng
Tông cũng thông mà Giáo cũng thông
Định Huệ tròn sáng, chẳng kẹt nơi Không
Không chỉ riêng ta thông suốt được Bản Thể ấy
Mà chư Phật nhiều như cát sông Hằng cũng đều cùng một Bản Thể ấy
Học Giải:
Tông
đây là Thiền Tông đã được thông suốt. Thuyết đây là Giáo Môn cũng được thông suốt.
Đó là chỉ cho những người đã ngộ Bản Tâm Tự Tánh của mình rồi thì Tông Giáo đều
thông suốt hết. Tông Giáo là bất nhị vậy. Tự Tánh đầy đủ Định Huệ không thiếu
sót. Chẳng những ngài Huyền Giác thông suốt được Thể Tánh này mà tất cả chư Phật
nhiều như cát sông Hằng cũng đồng một Bản Thể đó vậy. Do vậy muốn thấy Phật thì
phải quay về Bản Thể đó nơi mình, vì Bản Thể ấy chính là ông Phật Thiên Chân
nơi mình, cũng tức là tất cả chư Phật Như Lai. Nếu muốn đi tìm cầu một vị Phật
nào ngoài Bản Thể Chân Tâm này thì trọn chẳng thể thấy được Phật vậy. Do vậy
Kinh Kim Cang nói:
“Nhược dĩ sắc kiến
ngã
Dĩ âm thanh cầu
ngã
Thị nhân hành tà
đạo
Bất năng kiến
Lhư Lai”
(Nếu dùng sắc thấy
ta
Dùng âm thanh cầu
ta
Người đó đi sai
đường
Chẳng thể thấy
Như Lai)
17
Sư tử hống, vô úy thuyết
Bách thú văn chi giai não liệt
Hương tượng bôn ba thất khước uy
Thiên long tịch thính sinh hân duyệt
Sư Tử rống, nói pháp vô úy
Trăm thú nghe qua như bị vỡ óc
Loài voi to lớn cũng chạy dài hết oai phong
Trời rồng lặng lẽ lắng nghe đều sanh tâm hoan hỷ
Học Giải:
Sư Tử
rống là biểu trưng cho sự nói Pháp hùng mạnh của Phật, của Tổ. Các ngài thường
luôn ban pháp vô úy (không sợ) cho chúng sanh. Tuy nhiên chúng sanh căn cơ thấp
nghe qua chẳng thể lãnh hội được, chẳng thể chịu được cho nên ví dụ là trăm thú
nghe qua đều bị vỡ óc kinh hồn, loài voi lớn cũng chạy dài hết oai phong. Chỉ
có những hàng Thượng căn, hoặc những người đủ căn tánh Đại Thừa thì mới có thể
nghe và lãnh hội được. Do vậy ví những bậc Thượng Căn và chủng Tánh Đại Thừa ấy
như trời rồng lặng lẽ lắng nghe đều sanh tâm hoan hỷ. Nói pháp phải tùy căn cơ
và nhân duyên của từng người, không thể miễn cưỡng được. Đây gọi là tùy bệnh
cho thuốc vậy.
18
Du giang hải, thiệp sơn xuyên
Tầm sư phỏng đạo vị tham thiền
Tự tòng nhận đắc Tào Khê lộ
Liễu tri sinh tử bất tương quan
Hành diệc thiền, tọa diệc thiền
Ngữ mặc động tĩnh thể an nhiên
Túng ngộ phong đao thường thản thản
Giả nhiêu độc dược dã nhàn nhàn
Lội qua sông biển, băng qua núi rừng
Tìm thầy hỏi đạo mà tham thiền
Từ khi nhận được con đường Tào Khê đến nay
Thì đã biết việc sanh tử chẳng còn liên quan gì nữa
Bởi đi cũng thiền, ngồi cũng thiền
Dù nói dù nín dù động tĩnh thì Thể Tánh vẫn an nhiên bất động
Dù cho dao nhọn có kề vào thân cũng thường thản nhiên tự tại
Nếu uống nhằm thuốc độc thì cũng nhàn nhã thong dong
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác cũng từng băng rừng lội suối để tìm thầy học đạo tham thiền. Từ khi
đến Tào Khê được Lục Tổ ấn chứng cho đến nay thì ngài đã biết việc sanh tử chẳng
còn liên quan gì nữa đối với ngài vì rằng ngài đã trở về được Thể Tánh Vô Sanh
rồi. Do vậy mà lúc đi cũng thiền (ở trong bản Tâm thanh tịnh sáng suốt), lúc ngồi
cũng thiền, nói nín động tĩnh gì cũng đều ở trong Thể Tánh an nhiên bất động. Hễ
trở về Thể Tánh Vô Sanh tức là giải thoát cho nên dù thân bị dao kiếm dâm
chem., hay uống thuốc độc thì ngài cũng thản nhiên tự tại.
19
Ngã sư đắc kiến Nhiên Ðăng Phật
Ða kiếp tằng vi nhẫn nhục tiên
Kỷ hồi sinh, kỷ hồi tử
Sinh tử du du vô định chỉ
Thầy ta được thấy Phật Nhiên Đăng
Bao kiếp từng làm Tiên nhẫn nhục
Mấy lần sinh? Mấy lần tử?
Sanh tử liên miên không ngừng nghỉ!
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác nói thầy của ngài là đức Phật Thích Ca Mâu Ni, cũng đã nhiều kiếp từng
tu hạnh nhẫn nhục, nên đã được thấy Phật Nhiên Đăng tức là ý nói đức Phật Thích
Ca cũng đã ngộ được Tự Tánh Phật nơi ngài. Hiện tại chúng ta cũng bị nghiệp thức
chi phối nên sanh tử không ngừng trong từng sát-na và trãi qua không biết bao
nhiều đời nhiêu kiếp rồi vậy. Nên nói: “Mấy
lần sinh? Mấy lần tử? Sanh tử liên miên không ngừng nghỉ.” Nếu bây giờ
không một phen quyết tâm thẳng tới đầu nguồn, quay về với Chân Tâm Tự Tánh để
giác ngộ giải thoát thì còn đợi đến bao giờ nữa!? Đời người thật ngắn ngủi, vô
thường lại chống mau. Sanh được làm người đã là khó, được nghe Phật pháp là
khó, trước hay sau gì thân tứ đại cũng trả về tứ đại, thì sao không nhân nơi
lúc còn sống mà gắng tu giải thoát?
20
Tự tòng đốn ngộ
liễu vô sinh
Ư chư vinh nhục
hà ưu hỷ
Nhập thâm sơn,
trú Lan Nhã
Sầm cương u thúy
trường tùng hạ
Ưu du tĩnh tọa
dã tăng gia
Khuých tịch an
cư thực tiêu sái
Từ khi đốn ngộ, rõ pháp Vô Sanh đến nay
Đối với các thứ vinh nhục, đâu có gì mà buồn với vui?
Vào rừng sâu, ở nơi A Lan Nhã
Trên núi đồi sâu kín, dưới rừng thông già
Làm ông tăng quê mùa ung dung tĩnh tọa
Lặng lẽ ở chốn yên bình thật là thanh cao thoát tục!
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác nói từ khi được đốn ngộ và rõ pháp Vô Sanh đến nay thì các thứ vinh
nhục đâu còn làm cho ngài giao động vui buồn nữa. Bởi vinh nhục vui buồn thuộc
tình thức trong vòng tương đối. Nay đã vượt ngoài tình thức vào Bản Thể Tuyệt Đối
Vô Sanh thì trong ấy vốn vô nhất vật. Làm sao còn có tình thức phân biệt vui buồn
vinh nhục được nữa? Khi ngộ Vô Sanh rồi
ngài vào rừng sâu ở nơi thanh tịnh (A Lan Nhã). Núi đồi bao phủ, dưới rừng
thông ngài lập thảo am, ung dung tĩnh tọa. Thật là giải thoát an vui biết bao,
không còn màng danh lợi nơi chốn phù hoa thị thành nữa. Người muốn tu đạo giác
ngộ giải thoát cũng phải ở nơi A Lan Nhã mà tu. Nếu không thì khó lòng mà nhiếp
tâm được.
21
Giác tức liễu, bất thi công
Nhất thiết hữu vi pháp bất đồng
Trú tướng bố thí sanh thiên phước
Do như ngưỡng tiễn xạ hư không
Thế lực tận, tiễn hoàn đọa
Chiêu đắc lai sanh bất như ý
Tranh tự vô vi thực tướng môn
Nhất siêu trực nhập Như Lai địa
Hễ giác ngộ là xong việc ngay, chẳng cần ra công sức
Đối với tất cả pháp Hữu Vi đều chẳng đồng
Bởi chấp tướng mà bố thí thì được phước báo của trời người
Giống như ngẩng đầu lên trời, lấy tên mà bắn hư không
Sức lực hết rồi thì cây tên lại rớt xuống đất
Chuốc lấy đời sau không được như ý
Vậy sao bằng tu pháp Vô Vi vào cửa Thật Tướng?!
Bởi chỉ nhảy một bước là vào thẳng đất Như Lai ngay!
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác dạy hễ giác ngộ được Bản Tâm hay Tự Tánh Phật nơi mình thì tức là
xong việc, chẳng cần ra công sức bởi Tánh Giác vốn sẵn có nơi mình, chẳng qua
mình chỉ là trở về với Tánh Phật ấy mà thôi. Như ngọc vốn sẵn trong đá, chẳng cần
làm gì khác mà ngọc vẫn ở đấy; chẳng qua muốn thấy ngọc thì phải đập đá bao
quanh ra mới thấy mà thôi. Lại như chất vàng đã sẵn trong quặng rồi, chứ đâu phải
lọc quặng thì mới có chất vàng; chẳng qua muốn thấy vàng thì phải lọc quặng ra
thôi. Cũng thế, Tự Tánh Phật vốn sẵn có nơi mình, chẳng do tu chứng mới có Tự
Tánh Phật. Nhưng do khối mê vọng thức che mờ nên phải đánh tan khối mê ấy thì mới
nhận thấy Tự Tánh Phật nơi mình vốn là một thể tròn sáng.
Đây
là pháp Vô Vi nên đối với tất cả pháp Hữu Vi đều chẳng đồng, bởi vì các pháp Hữu
Vi đều là vô thường giả tạm. Ngài Huyền Giác cho ví dụ như chấp tướng mà bố
thí, tức là tu pháp hữu vi, thì được phước báo của trời người. Rất tốt trong
vòng tương đối. Song, khi hưởng hết phước báo rồi thì cũng bị sa đọa trở lại,
như tên bắn lên trời hết lực phải rơi xuống đất. Thế thì rốt cuộc pháp Hữu Vi
cũng đâu thể sánh bằng pháp Vô Vi được, vì chẳng thể giác ngộ giải thoát. Còn
tu pháp Vô Vi vào cửa Thật Tướng này thì có thể tới giác ngộ giải thoát một
cách thẳng tắc, cũng như chỉ nhảy một bước là vào thẳng đất Như Lai ngay, vì
đây là pháp Viên Đốn, trực thẳng ngay nơi Tâm, quay về gốc chứ không phải theo
ngọn vậy.
22
Ðản đắc bổn, mạc sầu mạt
Như tịnh lưu-ly hàm bảo nguyệt
Ký năng giải thử như ý châu
Tự lợi lợi tha chung bất kiệt
Chỉ cần được gốc, chớ nên lo ngọn
Như lưu ly trong suốt thu hết ánh trăng quý
Đã có thể hiểu rõ được viên châu Như Ý kia
Thì sẽ mang lại sự lợi ích cho mình cho người không bao giờ hết được
Học Giải:
Như trên đã nói, điều cần yếu là quay về với cái gốc tức là Bản
Tâm Tự Tánh Phật nơi mình, tu pháp Vô Vi vào cửa Thật Tướng. Chứ không cần phải
lo chạy theo ngọn mà đánh mất cái gốc. Nếu quay về được với cội nguồn Tâm Tánh
tức là giác ngộ giải thoát khỏi ngục tù ấm giới, tức là như được bảo châu vô
giá, chẳng còn lo nghèo đói nữa. Ngược lại đầy đủ sung túc có thể ban bố cho tất
cả chúng sanh (hoằng pháp lợi sanh, cở trói buộc cho chúng sanh) không bao giờ
hết. Do vậy nếu tự mình giác ngộ thì tự nhiên có đủ phương tiện để độ người, cởi
trói cho người. Mình còn trói buộc chưa thông suốt thì chẳng có cách nào mở
trói cho người được cả. Do vậy phải tự giác rồi mới giác tha, tự lợi rồi mới lợi
tha. Ngài Duy Ma cũng dạy: “Chỗ sanh chẳng
bị trói buộc mới có thể thuyết pháp mở trói cho chúng sanh. Như lời Phật thuyết:
Nếu tự mình bị trói mà mở trói được cho người thì chẳng có chỗ đúng. Nếu tự
mình chẳng bị trói, thì mới có thể mở trói cho người. Vì thế Bồ Tát chẳng nên
có sự trói buộc.”
23
Giang nguyệt chiếu,
tùng phong xuy
Vĩnh dạ thanh
tiêu hà sở vi
Phật tánh giới
châu tâm địa ấn
Vụ lộ vân hà thể
thương y
Hàng long bát,
giải hổ tích
Lưỡng cổ kim
hoàn minh lịch lịch
Bất thị tiêu
hình hư sự trì
Như Lai bảo trượng
thân tung tích
Trăng soi sáng dòng sông, gió thổi lay cây tùng
Đêm trường thanh vắng đâu có việc gì để làm?
Phật Tánh giới châu in đất Tâm
Khoác trên thân chiếc y bằng sương mù, mây ráng
Có cái bát cơm thâu rồng, có cái gậy giải cợp
Hai cái khoen vàng kêu lảnh lót
Chẳng phải chấp vào hình tướng việc hư giả
Mà đó là cây Gậy báo của Như Lai đã truyền trao!
Học Giải:
Đoạn
này ngài Huyền Giác diễn tả cái thấy của người đã trở về với Chân Tâm Tự Tánh.
Trăng dụ cho Chân Tâm luôn soi sáng. Đêm trường thanh vắng dụ cho vọng tâm đã sạch,
nên toản thể là chân tâm thanh tịnh sáng soi, mới rõ xưa nay không một vật, là
người Tuyệt Học, Vô Vi, Nhàn Đạo Nhân, chẳng có việc gì để làm. Diễn tả những
hình tướng như y bằng sương mù mây ráng, bát cơm thâu rồng, gậy giải cợp, hai
khoen vàng kêu lảnh lot v.v… những cái thấy như vậy là cái thấy trực thẳng bằng
Chân Tâm chiếu soi, không có tình thức phân biệt lập trước các vật ấy (kiến phi
kiến). Cho nên nó chẳng phải là việc chấp trước vào hình tướng hư giả của vọng
tâm, mà là cái thấy cái nhìn chân thật sáng chiếu từ Chân Tâm mà chư Phật đã ấn
truyền.
24
Bất cầu chân, bất đoạn vọng
Liễu tri nhị pháp không, vô tướng
Vô tướng, vô không, vô bất không
Tức thị Như Lai Chân Thật Tướng
Không cầu chơn, cũng chẳng đoạn vọng
Mới hay hai pháp (chơn, vọng) đều không và vô tướng
Vô ‘tướng’, Vô ‘không’, Vô ‘bất không’
Đó mới tức là tướng Chân Thực của Như Lai!
Học Giải:
Tự
Tánh vốn xưa nay không một vật, và đã trong Bản Thể Tuyệt Đối thì không có các
tướng tương đối như chân và vọng để lấy bỏ được. Do vậy, người ngộ Bản Thể Tuyệt
Đối ấy rồi thì chẳng cầu chân mà cũng chẳng đoạn vọng. Khi ấy mới hay rằng hai
pháp chân và vọng đều Không và Vô Tướng. Khi mà quét sạch các tướng, cũng như
quét sạch không và bất không hai cập phạm trù tương đối thì Tánh Giác mới hiển
bày. Và khi ấy thấy vạn pháp như chúng đang là mà không lập tình thức trước vật
nữa như lúc còn mê; cái thấy Như Thật hay Như Thị đó là Tướng Chân Thật của Như
Lai vậy. Như Kinh Kim Cang nói: “Phàm hữu
sở tướng giai thị hư vọng, nhược kiến chư tướng phi tướng tức kiến Như Lai.”
(phàm những tướng sở hữu của vọng tâm đều
là hư vọng, nếu thấy các tướng không tướng tức thấy Như Lai).
25
Tâm kính minh, giám vô ngại
Khuếch nhiên oánh triệt châu sa giới
Vạn tượng sâm la ảnh hiện trung
Nhất lỏa viên quang phi nội ngoại
Cái gương Tâm sáng soi chẳng ngại
Rộng sáng thông suốt khắp pháp giới
Mọi sự vật hiện tượng đều ảnh hiện bên trong
Một điểm tròn sáng không trong ngoài
Học Giải:
Gương
Tâm dụ cho Tự Tánh. Sáng soi chẳng ngại là ý nói Trí Tuệ Bát Nhã nơi Tự Tánh
chiếu soi không ngại. Ngược lại nó còn rộng sáng và thông suốt khắp pháp giới.
Mọi sự vật hiện tượng khi đến Gương Tâm thì tự hiện hình, tức ý nói thấy bằng
thấy, nghe bằng nghe, không qua lăng kính của vọng thức nữa mà bằng Tự Tánh chiếu
soi. Trí Tuệ Bát Nhã tròn sáng không trong ngoài tức không dính mắt và phân biệt
chấp trước như vọng thức tình phàm. Trong ngoài là tương đối. Trí Tuệ Bát Nhã
thì thuộc Bản Thể Tuyệt Đối. Nếu với Trí Tuệ Bát Nhã thì không có trong ngoài
và tất cả những cập phạm trù tương đối vậy.
26
Khoát đạt không,
bát nhân quả
Mảng mảng đãng
đãng chiêu ương họa
Khí hữu trước
không bệnh diệc nhiên
Hoàn như tị nịch
nhi đầu hỏa
Nếu đắm ngoan không, phá nhân quả
Thì mênh mong bao la chiêu tai họa
Bỏ “có” lại chấp “không” thì bệnh vẫn y nguyên như cũ
Có khác nào muốn tránh nước mà lại nhảy vào lửa đâu?!
Học Giải:
Ở
đây ngài Huyền Giác bát việc chấp không. Bởi chấp không thì phá nhân quả. Nghe
người giác ngộ nói Bản Tánh không có nhân cũng không có quả, không có tội cũng
không có phước thì chấp thật cho rằng không có nhân quả tội phước. Mà nếu nghĩ như
thế thì không ác nào mà không dám làm, nên gieo nghiệp xấu ác thì phải chiêu cảm
nghiệp quả khổ đau về sau. Bởi mình chưa ngộ được Bản Tánh ấy, còn sống bằng vọng
thức thì vẫn bị Nhân Quả trong vòng tương đối chi phối. Bởi vậy ở phần trên
ngài Huyền Giác dạy: “mộng lý minh minh hữu
lục thú; giác hậu không không vô đại thiên” (Trong mộng thì rõ ràng có sáu loài
chúng sanh; giác rồi thì rỗng lặng không có ba ngàn đại thiên thế giới!) Và
ở đoạn 47 ngài cũng dạy rõ ràng: “Liễu tức
nghiệp chướng bổn lai không; vị liễu ưng tu hoàn túc trá” (Ngộ rồi thì nghiệp
chướng xưa nay vốn là không; Chưa ngộ thì nợ xưa đành phải trả!)
Bỏ
‘có’ lại chấp ‘không’ thì bệnh chấp vẫn còn nguyên, bởi vì vẫn lòng vòng trong
tương đối, đâu thể thoát được. Như vậy thì khác nào muốn tránh nước mà lại nhảy
vào lửa! Chuyển hết cực đoan này tới cực đoan khác thuộc vọng tâm, không cách
nào thoát được. Nếu cất hết sở niệm, thì năng niệm cũng mất. Năng sở đều vong
thì mới có thể vào biển Trí Huệ của Phật vậy! Cho nên Kinh Lăng Nghiêm nói: “Cuồn tâm ngưng nghỉ, ngưng nghỉ tức Bồ Đề.”
Năng niệm sở niệm, chấp có chấp không còn lừng lẫy thì sao đến được Bồ Đề?
27
Xả vọng tâm, thủ chân lý
Thủ xả chi tâm thành xảo ngụy
Học nhân bất liễu dụng tu hành
Chân thành nhận tặc tương vi tử
Nếu bỏ vọng tâm mà giữ lấy chân lý
Thì còn tâm thủ xả, nên thành ra là gian dối
Người học đạo không biết dụng công tu hành
Nên chân thành nhận giặc làm con
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác nói nếu bỏ vọng tâm mà giữ lấy chân lý thì tức là còn tâm thủ xả.
Như vậy đó không phải là sự lừa gạt chính mình hay sao? Bởi nói xả mà lại thủ vậy.
Thế cho nên người học đạo thường không biết dụng công tu hành nên nhận giặc làm
con, tức là nhận vọng thức làm đứa con thương yêu. Nó bảo gì thì làm đó chẳng
dám không nghe, đến nỏi phải lưu chuyển sanh tử, vào ra trong ba cõi, lên xuống
trong sáu đường cũng vì nó. Và rồi cũng không thể buông nó xuống được để trở về
với Tánh Phật nơi mình. Do vậy người tu thiền phải chánh niệm tỉnh giác đề
phòng tâm ý thức trộm cấp này, bằng cách miên mật công phu, niệm niệm cất hết sở
niệm (niệm vô niệm), và niệm niệm xoay về với Tự Tánh Giác nơi mình. Một mảy
may chạy theo tâm ý thức thì lạc đường tà, tức cuồn tâm chưa ngưng nghỉ. Cuồn
tâm chưa ngưng nghỉ thì đạo Bồ Đề khó mà tới được!
28
Tổn pháp tài, diệt công đức
Mạc bất do tư tâm ý thức
Thị dữ thiền môn liễu khước tâm
Ðốn nhập Vô Sanh Tri Kiến lực
Tổn hại pháp tài, mất công đức
Tất cả đều do tâm, ý, thức
Cho nên cửa Thiền dạy phải quét sạch tâm ý thức
Mới có thể chống chứng pháp Vô Sanh vào Biển Tri Kiến của Phật
Học Giải:
Ở
trên đã nói chúng ta bị vọng thức đánh lừa nên nhận chúng làm con quý. Chính
tâm, ý, và thức (nói ba mà thật là một) làm tổn pháp tài diệt công đức khiến
cho mình không thể giác ngộ giải thoát được. Thức thì phân biệt chấp trước, tạo
bao nghiệp thiện ác mà lưu chuyển sanh tử để thọ nhận những cái quả khổ vui do
nhân thiện ác đã làm trong quá khứ. Chính chúng giam ta trong cõi vô thường,
chính chúng đưa đến khổ đau sanh tử. Do vậy cửa Thiền dạy mình phải quét sạch
tâm ý thức thì mới có thể chống chứng pháp Vô Sanh vào biển Tri Kiến của Phật.
Cho nên Kinh Lăng Nghiêm nói: Cho nên Kinh Lăng Nghiêm nói: “Cuồn tâm ngưng nghỉ, ngưng nghỉ tức Bồ Đề.”
Lại nói: “Ngôn ngữ đạo đoạn, tâm hành xứ diệt” (dứt đường ngôn ngữ, tuyệt chỗ
tâm hành) là vậy.
29
Ðại trượng phu, bỉnh huệ kiếm
Bát-nhã phong hề kim cang diệm
Phi đản không thôi ngoại đạo tâm
Tảo hội lạc khước thiên ma đởm
Bậc Đại Trượng Phu cầm gươm Trí Tuệ
Gươm Bát Nhã sắc bén, lóe ánh lửa Kim Cang
Không những chỉ phá tan cái tâm si mê của những người ngoại đạo
Mà thiên ma cũng sớm khiếp vía lui đi
Học Giải:
Bậc
Đại Trượng Phu là người Thượng Sĩ giác ngộ Bản Tâm nên có đầy đủ trí tuệ để phá
tan cái tâm si mê của ngoại đạo. Chấp hai đầu cực đoan là ngoại đạo, nên ngoại
đạo ở đây cũng có nghĩa là cái vọng tâm si mê chấp hai đầu cực đoan nơi mình.
Cái tâm ấy như ở trong nhà tối vậy. Còn bậc Đại Trượng Phu người giác ngộ thì
đem ánh sáng Trí Tuệ để soi sáng cái nhà u tối ấy. Một khi trí tuệ sáng soi thì
bóng tối tự lui đi dù nhà tối ấy có tối đến bao lâu đi nữa mà một khi có ánh
sáng từ bóng tối chẳng còn. Ma ở đây dụ cho vọng tâm. Một khi có Trí Tuệ Bát
Nhã chiếu soi thì vọng tâm chẳng còn, đều lui đi hết vậy.
30
Chấn pháp lôi, kích pháp cổ
Bố từ vân hề sái cam lồ
Long tượng xúc đạp nhuận vô biên
Tam thừa ngũ Tánh giai tỉnh ngộ
Nổi tiếng sấm Pháp, đánh trống Pháp
Ban bố mây Từ, rưới nước Cam Lồ
Các hàng Long Tượng gặp mưa pháp được thấm nhuần lợi lạc
Hàng Tam Thừa cùng Ngũ Tánh chúng sanh đều tỉnh ngộ
Học Giải:
Các
bậc Đại Trượng Phu người giác ngộ đều có thể giảng nói pháp vi diệu cao thượng
khiến cho hàng Long Tượng (Thượng Căn) đều được giác ngộ giải thoát. Không những
thế mà hàng Tam Thừa (Thanh Văn, Duyên Giác, Bồ Tát) và Ngũ Tánh chúng sanh (tức
chủng tánh phàm phu, chủng tánh bất định, chủng tánh ngoại đạo, chủng tánh
thanh văn, và chúng tánh đại thừa) đều nhờ đó mà được tỉnh ngộ. Như một đám
mưa, tùy theo sự hấp thụ lượng nước, cây to thì hấp thụ nhiều, cấy nhỏ thì hấp
thụ ít, nhưng mạnh cây nào cây nấy đều được lợi ích chân thật không thể nghĩ
bàn từ mưa pháp. Tất cả chúng sanh đủ loại chúng tánh cũng lại như thế. Phật
tùy duyên và căn tánh mà ban bố mưa pháp để cởi trói cho chúng sanh, giúp tất cả
chúng sanh đều được lợi ích an vui. Do vậy gọi Phật là bậc Trí Tuệ Từ Bi vì có
thể ban vui cứu khổ cho chúng sanh bằng trí tuệ sáng suốt.
31
Tuyết sơn phì nhị cánh vô tạp
Thuần xuất Đề Hồ ngã thường nạp
Nhất tánh viên thông nhất thiết tánh
Nhất pháp biến hàm nhất thiết pháp
Nhất nguyệt phổ hiện nhất thiết thủy
Nhất thiết thủy nguyệt nhất nguyệt nhiếp
Chư Phật Pháp Thân nhập ngã tánh
Ngã tánh đồng cộng Như Lai hiệp
Cỏ Tuyết Sơn mầu mỡ lại không tạp
Chỉ thuần tiết ra chất sửa Đề Hồ mà ta thường dùng
Một tánh tròn suốt tất cả tánh
Một pháp bao hàm tất cả pháp
Một trăng hiện khắp tất cả sông
Tất cả ao hồ một trăng đều soi hết
Các Pháp Thân Phật vào Tánh ta
Tánh ta cùng hợp với Như Lai
Học Giải:
Cỏ ở
núi Tuyết dãi Hy Mã Lạp Sơn thì rất là mầu mỡ không có tạp những loại cỏ khác.
Bò ở những nơi ấy ăn cỏ mầu mỡ này thì chỉ thuần tiết ra chất sửa Đề Hồ mà ngài
Huyền Giác thường dùng. Ở đây ý ngài muốn nói rằng đức Phật Thích Ca thuở xưa
truyền tâm ấn cho tổ Ca Diếp kéo dài tới thời Lục Tổ, và Lục Tổ lại ấn chứng
cho ngài Huyền Giác cùng ngộ được một Thể Tánh Phật. Mà ngộ được Tánh Phật này
thì như là được uống sửa Đề Hồ ngon bổ mỗi ngày vì nó an vui giải thoát tuyệt đối.
Cỏ Tuyết Sơn mầu mỡ không tạp cũng là ví dụ cho Tự Tánh Phật nơi mình. Tự Tánh
Giác ấy thuần phát ra Trí Tuệ Bát Nhã chẳng có xen một vọng thức nào trong ấy.
Ngộ
được một Tánh Phật này thì suốt tất cả tánh, tất cả pháp. Như một trăng mình hiện
khắp tất cả sông ngồi vậy. Ngộ được một Tánh Phật này thì cũng chư Phật đồng ở
một nơi, bởi chư Như Lai cùng đồng một Thể Tánh này vậy. Do vậy nên cũng có
câu: “nhất tức nhất thiết, nhất thiết tức
nhất” (một là tất cả, tất cả là một).
32
Nhất địa cụ túc
nhất thiết địa
Phi sắc phi tâm
phi hành nghiệp
Ðàn chỉ viên
thành bát vạn môn
Sát-na diệt khước
tam kỳ kiếp
Nhất thiết số cú
phi số cú
Dữ ngô linh giác
hà giao thiệp
Một cõi gồm đủ tất cả cõi
Nó chẳng phải sắc, chẳng phải tâm, cũng chẳng phải nghiệp tạo tác
Chỉ trong thời gian một búng tay, đã thành tựu cả tám vạn pháp môn
Chỉ trong khoảng một sát-na, có thể vượt khỏi ba đại A Tăng Kỳ kiếp
Hết thảy câu số ngôn từ, cũng như không câu số ngôn từ
Cùng cái Linh Giác của ta nào có liên quan gì đâu?!
Học Giải:
Thể
Tánh tròn sáng đầy đủ muôn pháp, nhưng nó chẳng phải sắc, chẳng phải tâm, cũng
chẳng phải nghiệp tạo tác. Vậy thì thử nói xem nó Là Cái Gì?
Nếu
ngay nơi câu ấy mà thấu suốt thì trong khoảng sát-na có thể vượt khỏi ba đại A
Tăng Kỳ kiếp (nghiệp thức từ vô thủy), tức là một câu đập chết mối đầu niệm, rời
khỏi vọng thức trói buộc bước, vào Bản Thể Tuyệt Đối Chân Tâm.
Một
khi đã ngộ Thể Tánh tròn sáng ấy thì thành tựu hết tất cả pháp môn. Vì sao vậy?
Bởi vì thông một pháp thì muôn pháp đều thông. Cũng là vì Tự Tánh vốn đầy đủ
không thiếu một pháp nào vậy. Tự Tánh vượt ngoài phạm trù tương đối nên ngôn từ
và không ngôn từ cùng với Tự Tánh chẳng liên quan gì nhau, bởi tương đối thuộc
vọng thức chẳng thể đến được với Bản Thể Tuyệt Đối Chân Tâm vậy.
33
Bất khả hủy, bất
khả tán
Thể nhược hư
không vật nhai ngạn
Bất ly đương xứ
thường trạm nhiên
Mịch tức tri
quân bất khả kiến
Thủ bất đắc, xả
bất đắc
Bất khả đắc
trung chỉ ma đắc
Mặc thời thuyết,
thuyết thời mặc
Ðại thí môn khai
vô ủng tắc
Chẳng thể chê, cũng chẳng thể khen
Bản Thể như Hư Không không bờ mé
Chẳng lìa chỗ này mà thường trong sáng vắng lặng
Muốn tìm thì phải biết rằng anh không thể thấy
Lấy chẳng được, bỏ cũng chẳng được
Trong cái bất khả đắc ấy, thì đắc được cái gì?!
Lúc lặng im là nói, lúc nói là lặng im
Cửa Đại Thí mở không hề bế tắc
Học Giải:
Khen
Chê là việc của vòng Tương Đối thuộc vọng thức nên chẳng dính dáng gì tới Bản
Thể Tuyệt Đối Chân Tâm vậy. Bản Thể Tuyệt Đối Chân Tâm như hư không không bờ
mé. Nó chẳng phải ở trong, ở ngoài, ở giữa hay ở bất cứ một nơi nào, bởi còn chỗ
nào thì còn hạng cuộc, còn biên giới, tức thuộc tình thức suy lường, thì làm
sao còn gọi là “không bờ mé” cho được!? Chính vì Bản Thể ấy không ở bất cứ nơi
nào, không thuộc ranh giới của vọng thức nữa, nên nó mới thật là không bờ mé!
Không
nơi nào không phải là Bản Thể ấy, bởi vì toàn thể tức chân. Cho nên Bản Thể ấy
cũng chẳng lìa ngay nơi mình mà có; nó thường trong sáng vắng lặng, chỉ tại
mình không nhận ra được vì bị vọng thức đánh lừa mà thôi. Khi còn tình thức thì
dù chỉ một mảy may thì tất cả cũng là vọng. Nếu vượt ngoài tình thức thì dù chỉ
một mảy may thôi thì tất cả cũng là chân.
Bản
Thể ấy vốn ở ngay nơi mình vậy mà mình muốn tìm thì chẳng thể thấy nó. Bởi thứ
nhứt nó chẳng phải là một vật gì mà mình có thể tìm có thể thấy, nó vô hình vô
tướng, nó như hư không vô sở hữu. Thứ hai có tìm tức là còn tình thức, chưa nhận
ra Bản Thể ấy, bởi như cởi trâu mà đi tìm trâu thì làm sao thấy trâu?
Tình
thức thì chẳng thể đến được, chẳng thể vào được, chẳng thể suy lường được Bản
Thể Chân Tâm ấy. Nên lấy chẳng được mà bỏ cũng chẳng được, vì lấy bỏ thuộc tình
thức tương đối phân biệt vậy. Hơn nữa, Bản Thể ấy vốn là cái bất khả đắc, đã ở
trong Bản Thể bất khả đắc thì còn muốn lấy bỏ được cái gì?
Lúc
lăng im là nói, lúc nói là lúc lặng im, tức là chỉ Bản Thể ấy vừa tịch vừa chiếu.
Nên Bản Thể ấy còn gọi là Thường Tịch Quang Tịnh Độ. Lặng im tức là Bản Thể thường
vắng lặng thanh tịnh, mà lại nói tức cũng vừa chiếu soi sáng suốt. Lại ngay
trong lúc sáng suốt chiếu soi, những chớ bảo rằng nó là vọng động, kỳ thực nó hằng
thanh tịnh vắng lặng vậy. Diệu dụng của tự tánh vô cùng, nên tùy duyên mà hóa độ
chúng sanh, cởi trói cho chúng sanh. Nói nín động tĩnh đều là đang thuyết pháp
độ sanh. Dùng Trí Tuệ Bát Nhã mà cởi trói chúng sanh, soi sáng cho chúng sanh
không ngăn ngại và không hề bế tắc.
34
Hữu nhân vấn ngã
giải hà tông?
Báo đạo Ma Ha
Bát Nhã lực
Hoặc thị hoặc
phi nhân bất thức
Nghịch hành thuận
hành thiên mạc trắc
Có người hỏi ta theo tông nào?
Đáp rằng đó là lực Ma Ha Bát Nhã!
Hoặc đúng hoặc sai người chẳng biết được
Làm ngược làm xuôi trời chẳng thể lường được
Học Giải:
Có
người hỏi ngài Huyền Giác là ngài tu theo Tông nào. Ngài đáp đó là lực của Ma
Ha Bát Nhã, tức là sự chiếu soi không ngăn ngại của Tự Tánh Phật nơi ngài chứ
chẳng phải tông phái nào bên ngoài. Còn phân biệt tông phái pháp môn tức là còn
tình thức, sao gọi là ngộ đạo hay lãnh hội được Tự Tánh chiếu soi nơi mình được!?
Vả lại còn tâm bệnh nên mới phương tiện dùng thuốc (pháp môn, tông phái), giờ
đã hết bệnh thì thuyền bè nên bỏ lại chứ sao còn ôm giữ mà hỏi Tông nào? Do vậy
Kinh Kim Cang nói: “Tri ngã thuyết pháp
như phiệt dụ giả, pháp thượng ưng xả, hà huống phi pháp” (Biết ta thuyết
pháp dụ như chiếc bè, chánh pháp còn phải xả, huống hồ là phi pháp).
Nhờ trở về Bản Thể
Chân Tâm nên toàn thể và khắp khắp đều là chân. Nói đúng nói sai, làm ngược làm
xuôi thảy đều là chân hết vì không rời Bản Thể và Bản Thể là Bất Nhị. Người còn
tình thức thì cứ suy lường mãi nên chẳng biết đâu là đúng đâu sai, đâu là chân
vọng, đâu là ngược xuôi, chẳng thấy được chỗ Bất Nhị của vạn pháp, của Tự Tánh.
Đây là chỗ vượt ngoài vọng thức tình phàm cho nên trời người cùng suy lường đến
vạn kiếp cũng chẳng thể được. Vì thế Kinh Pháp Hoa nói :
“Giả sử khắp thế gian,
Đều như Xá Lợi Phất,
Tận sức cùng suy lường,
Chẳng thể thấu trí Phật”
35
Ngô tảo tằng
kinh đa kiếp tu
Bất thị đẳng
nhàn tương cuống hoặc
Kiến pháp tràng,
lập tông chỉ
Minh minh Phật sắc
Tào Khê thị
Ta sớm từng trãi qua bao kiếp tu hành
Chẳng phải như những kẻ nhàn rỗi mê dối nhau
Dựng Pháp Tràng, lập Tông Chỉ
Rõ ràng Phật dạy Tào Khê ấy!
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác bày tỏ rằng ngài đã từng trãi qua bao kiếp tu hành nên đời nay mới
được giác ngộ. Vậy thì nên biết rằng con đường tu giác ngộ giải thoát cũng cần
phải có thời gian. Mỗi đời mỗi tiến chứ không được lùi, nếu quyết tâm thì ắt sẽ
thành công đi tới tận đầu nguồn. Từ bậc Hạ căn mà cố gắng tiến lên tới Trung
căn rồi Thượng căn cũng qua nhiều đời nhiều kiếp chứ không phải một bước mà đã
tới bậc Thượng căn. Vậy thì có đi thì có ngày sẽ tới. Nếu dậm chân tại chỗ
không chịu đi hoặc lại là lùi bước thì biết bao giờ mới tới đích được đây? Vậy
thì không ngại mình là bậc Hạ căn, chỉ ngại là mình chẳng chịu tiến bước lên
hàng Trung Thượng đó thôi. Ở đây ngài Huyền Giác cũng khẳn định là Phật Thích
Ca truyền Tâm ấn cho các vị tổ sư Ấn, Hoa cho tới thời Lục Tổ Huệ Năng, chứ đây
chẳng phải là chuyện mê dối người.
36
Ðệ nhất Ca-diếp
thủ truyền đăng
Nhị thập bát đại
Tây thiên ky
Pháp đông lưu,
nhập thử độ
Bồ Đề Ðạt Ma vi
Sơ tổ
Lục đại truyền y
thiên hạ văn
Hậu nhân đắc đạo
hà cùng số
Đầu tiên tổ Ca Diếp được truyền đèn Tâm của Phật
Hai mươi tám đời Tổ Sư lớn Tây Thiên
Pháp được truyền sang phương Đông vào đất này
Bồ Đề Đạt Ma làm Sơ Tổ
Sáu đời truyền y bát, thiên hạ đều nghe biết
Người đời sau được đắc Đạo nhiều vô số kể
Học Giải:
Ở
đây ngài Huyền Giác kể về sự truyền thừa pháp đốn ngộ này từ đức Phật Thích Ca,
tới Tổ Ca Diếp, rồi tới 28 đời Tổ ở Ấn Độ tới Tổ Bồ Đề Đạt Ma. Sau đó Tổ Đạt Ma
sang Đông Độ làm Sơ Tổ truyền cho Tổ Huệ Khả, cho đến Lục Tổ Huệ Năng. Trong
sáu đời truyền y bát ở Đông Độ, người được giác ngộ Bản Tâm nhiều không kể xiết.
Vì sao ngài Huyền Giác nói về việc truyền thừa này? Bởi vì muốn giúp mọi người
sanh tín tâm với pháp đốn ngộ này vậy. Nếu thật vào tông này, tham thiền đốn ngộ
thì chắc chắn sẽ được giác ngộ giải thoát như các vị tổ sư, và những bậc giác
ngộ đi trước vậy.
37
Chân bất lập, vọng
bổn không
Hữu vô câu khiển
bất không không
Nhị thập không
môn nguyên bất trước
Nhất tánh Như
Lai thể tự đồng
Chân chẳng lập, vọng vốn không
‘Có’ và ‘Không’ đều trừ và cái ‘bất không’ cũng không
Hai mươi cửa Không trọn chẳng chấp
Một Tánh Như Lai, Thể vốn đồng nhau
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác dạy do vọng mà tạm nói chân, mà thật sự thì vọng vốn không có gốc,
do vậy chân làm sao mà lập được! Trong Thể Tánh Như Lai không có chân vọng, chỉ
vì còn tình thức phân biệt mới sanh ra có chân vọng mà thôi. Bởi trong Thể Tánh
xưa nay không một vật thì làm gì có chân vọng? Bởi đối với Thể Tánh chân và vọng
là Bất Nhị, và bởi đối với Thể Tánh thì một khi đã chân thì toàn thể là chân vậy;
và đã thật là chân thì làm sao còn có chân có vọng nào khác nữa? Do vậy có và
không đều trừ, và chính cái bất không cũng không. Nếu 20 cái Không mà chẳng chấp
thì đó chính là Thể Tánh Như Lai. Tất cả chúng sanh cùng chư Phật Như Lai đều đồng
một Thể Tánh này không sai khác.
38
Tâm thị căn,
pháp thị trần
Lưỡng chủng do
như kính thượng ngân
Ngân cấu tận trừ
quang thủy hiện
Tâm Pháp song
vong Tánh tức Chân
Tâm là căn, pháp là trần
Cả hai thứ đều như vết dính trên mặt gương
Nếu vết dơ sạch hết thì ánh sáng mới hiện ra
Nếu Tâm và Pháp cùng quên thì Tánh tức Chơn vậy!
Học Giải:
Tâm
là căn còn pháp là trần. Căn Trần và Tâm Pháp hay Năng Sở đều thuộc tình thức
hư vọng, do vậy nó như vết dính trên mặt gương cho nên Trí Bát Nhã từ trong Tự
Tánh chẳng thể chiếu soi hiển bày. Một ngày còn tình thức thì tức là còn năng sở,
căn trần, tâm pháp. Một khi mình vượt khỏi tình thức tức năng sở đều quên thì
lúc đó Chân Tánh mới hiển bày, lúc đó mới hay thức tánh tức là Chân Tánh vậy! Tổ
Hoằng Bá cũng dạy: “Nếu muốn biết yếu quyết
chỉ cần ở nơi tâm chớ dính mắc một vật.” Do vậy ở đây
ngài Huyền Giác dạy muốn được giác ngộ giải thoát, phải dùng phương pháp cất hết
mọi sở niệm. Khi mọi sở niệm đã không thì năng niệm chẳng còn chỗ bám nên năng
niệm cũng được quét sạch. Năng sở song vong thì chân tánh mới hiển bày vậy, lúc
này mới gọi là giác ngộ giải thoát vượt khỏi vọng thức Ta Bà mà vãng sanh tới
Chân Tâm Cực Lạc ở Thường Tịch Quang Tịnh Độ, hay chuyển thức thành Trí. Khi đã
liễu pháp vô sanh thì chẳng còn sanh tử vì chẳng còn ở trong vòng tương đối của
vọng thức nữa. Đây mới thật sự gọi là Cực Lạc, Cực Vui! Con nếu hướng ngoại tìm
cầu Đông Tây Nam Bắc, chưa thoát được nghiệp thức thì vẫn còn trong vòng tương
đối, ắt phải thấy có sanh diệt, khổ vui, đến đi, mê ngộ, chánh tà, chân vọng
v.v… thì làm sao gọi là Cực Lạc, Cực Vui cho được!
39
Ta mạt pháp, ác
thời thế
Chúng sanh phước
bạc nan điều chế
Khứ thánh viễn hề
tà kiến thâm
Ma cường pháp
nhược đa oán hại
Văn thuyết Như
Lai đốn giáo môn
Hận bất diệt trừ
lệnh ngõa toái
Ôi mạt pháp, thời ác thế!
Chúng sanh phước mỏng khó điều phục giáo hóa
Cách các bậc Thánh đã xa nên tà kiến đã sâu dầy
Ma mạnh pháp yếu nhiều điều tai họa đáng sợ
Nghe Như Lai nói pháp môn Đốn Giáo
Họ hận chẳng nghiền tan chánh pháp như ngói bể
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác than rằng đây là thời mạt pháp, thời mà thế gian đầy việc xấu ác. Do
vậy cho nên chúng sanh phước mỏng nghiệp dầy, khó điều phục giáo hóa. Pháp lành
thiệt tốt đẹp mà họ không thích nghe và làm, ngược lại chỉ thích nghe và làm những
việc tà ác, không tốt đẹp. Vì sao lại như thế? Bởi vì cách Phật và chư Thánh đã
xa nên tà kiến bao đời lưu truyền nhân thế nó đã ăn sâu quá nhiều rồi, khó mà
đánh tan những tà kiến ấy. Thời ngài Huyền Giác là thời Nhà Đường bên Trung Quốc
cách đây cũng hơn ngàn năm mà ngài còn than là thời ác, huống chi thế kỷ 21 này
đã cách Phật và chư Thánh còn xa hơn thì tà kiến sâu dầy cũng không thể nào kể
xiết được, trừ bỏ được. Thật là càng đáng thương sót hơn!
Thời
mạc pháp thì ma mạnh pháp yếu, cho nên việc ác thì nhiều điều lành thì ít. Do vậy
mà chúng sanh tự gieo cho mình nhiều điều tai họa đáng sợ mà không hay biết. Bởi
đã tạo nhiều nhân xấu ác thì phải chịu nhiều quả khổ đau. Tới lúc quả khổ đau
tràng về thì than khóc không thôi, hối hận cũng đã muộn màng. Nhân Quả rõ ràng
đâu thể trốn tránh đi đâu cho được. Người tu trên con đường của Bồ Tát Đạo thì
chẳng dám nghĩ ác huống là nghĩ và tạo nhiều nhân xấu ác hay sao? Do vậy có
câu: “Bồ tát sợ nhân, chúng sanh sợ quả.”
Những người tà kiến sâu dầy khi nghe dạy bỏ ác làm lành họ còn không muốn nghe và
làm, huống chi là pháp môn Đốn Giáo cao thượng của Phật, tức pháp môn đưa tới
giác ngộ Bản Tâm một cách thẳng tắc thì làm sao mà họ nghe cho được. Ngược lại
họ hận chẳng hủy hoại chánh pháp của Phật cho tan nát hết chứ nói gì là dùng
pháp này khuyên họ tu hành giác ngộ giải thoát. Ôi đáng thương thay!
40
Tác tại tâm,
ương tại thân
Bất tu oán tố
cánh vô nhân
Dục đắc bất
chiêu vô gián nghiệp
Mạc báng Như Lai
chánh pháp luân
Tại tâm làm, tại thân chịu
Đừng có kêu oan, với trách người!
Nếu muốn được khỏi vương nghiệp vô gián
Thì chớ có phỉ báng Chánh Pháp của Như Lai!
Học Giải:
Ở
đây tiếp ở phần trên rằng thời mạt pháp chúng sanh tà kiến sâu dầy nên làm ác
thì nhiều làm thiện thì ít. Mà làm ác nhiều tức phải chuốc lấy cái quả khổ đau
nhiều. Lúc đó đừng có kêu oan rằng tôi có làm gì mà khổ thế này, sao ông trời
không có mắt, không thương người, tại ông này bà nọ làm cho tôi khổ đau v.v… Ô
hay! Họ nào biết rằng cái khổ đau mà mình có ngay hiện tại cũng là do quá khứ
tâm mình khởi ác niệm, rồi thân làm việc ác, nên khi quả báo khổ đau tràng về thì
thân tâm ngay hiện tại phải chịu lấy.
Ngài
Huyền Giác còn khuyên, muốn tránh được khỏi cái nghiệp vô gián, thì đừng có phỉ
báng Chánh Pháp của Như Lai, bởi đây là tội rất nặng. Không những nó làm cảng
trở người khác thăng tiến trên con đường giác ngộ giải thoát, mà nó còn ngăn ngại
mình nữa. Vậy thì mình cứ tiếp tục sống lẫn quẩn trong nghiệp thức của mình
không có ngày thoát khỏi. Như vậy không phải là nghiệp vô gián thì là gì? Hết
sanh ý niệm này đến ý niệm khác, xoay vần khổ đau như thế thì đó gọi là nghiệp
vô gián vậy. Tội này rất nặng, vì nghiệp thức nó cứ mãi giam ta trong cõi vô
thường.
41
Chiên đàn lâm,
vô tạp thụ
Uất mật sâm trầm
sư tử trú
Cảnh tĩnh lâm
gian độc tự du
Tẩu thú phi cầm
giai viễn khứ
Trong rừng Chiên Đàn không có loại cây nào khác
Là chỗ sâu kín um tùm, sư tử ở
Cảnh vắng rừng yên, một mình dạo chơi
Thú chạy chim bay đều lánh đi xa hết!
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác nói về việc ở núi rừng của ngài mà cũng bao hàm huyền nghĩa sâu xa.
Trước tiên ngài diễn tả chỗ ở của ngài trong núi rừng yên tịnh, tự một mình
ngài thông dong tự tại, mọi người không hiếu đạo chẳng ai biết đến mà cũng chẳng
ai đến hỏi hang, mà có đến hỏi hang cũng không lãnh hội được Bản Tâm.
Rừng
chiên đàn thì toàn là chiên đàn chứ không có cây nào khác nghĩa là trở về Bản
Tâm Tự Tánh thì toàn thể là chân, không có chân vọng nào khác. Trong Chân Tâm
trọn không có tạp niệm (vô tạp thụ), vì tạp niệm thuộc tình thức. Tự Tâm Bản
Tánh là chỗ sâu kín chỉ có sư tử (Phật) ở. Nơi đó thường tịch mà thường chiếu
nên còn gọi là Thường Tịch Quang Tịnh Độ. Nếu trở về sống được với Tự Tâm Bản
Tánh Phật ấy ngay nơi mình thì được sự tự do tự tại tuyệt đối, nên gọi là Cực Lạc.
Bản Tâm Tự Tánh chẳng phải là chỗ của tình thức phân biệt, nên nói thú chạy
chim bay đều xa lánh hết. Chỉ toàn là một Bản Tâm thanh tịnh, tròn sáng, không
một vật.
42
Sư tử nhi, chúng
tùy hậu
Tam tuế tiện
năng đại hao hống
Nhược thị dã can
trục pháp vương
Bách niên yêu
quái hư khai khẩu
Tuy là sư tử con, nhưng các thú đều theo sau
Ba năm liền có thể gầm rống ra tiếng lớn
Giả như là chó rừng theo Pháp Vương
Dù trãi trăm năm cũng chỉ là loài yêu quái mở miệng hư ngụy
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác nói tuy người tu pháp Đốn Ngộ này chưa giác ngộ nhưng mà cũng là Phật
Tử chân chính, và sẵn có Phật Tánh (mầm giống Phật) rồi thì nếu cố gắng ắt cũng
có ngày giác ngộ thành Phật. Như sư tử con tuy chưa hùng mạnh to lớn bằng sư tử
mẹ, nhưng ba năm cũng có thể gầm rống ra tiếng lớn (ý nói nếu miên mật công phu
thì cũng có ngày giác ngộ). Còn nếu tu hành không chân chính, miệng nói mà tâm
chẳng hành thì dù có theo Phật nghe pháp trãi trăm ngàn năm cũng vẫn là kẻ phàm
phu mê muội phân biệt chấp trước trên ngôn từ chữ nghĩa mà thôi. Do vậy có câu:
“Bánh vẽ không trị được bệnh đói.” Và
ở đoạn sau ngài Huyền Giác cũng nói: “Khước
bị Như Lai khổ kha trách
Sổ tha trân bảo hữu hà ích” (Quả là đáng bị
Như Lai quở trách. Đi đếm của báu cho người có ích gì đâu?)
43
Viên đốn giáo, một
nhân tình
Hữu nghi bất quyết
trực tu tranh
Bất thị sơn tăng
sính nhân ngã
Tu hành khủng lạc
đoạn trường khanh
Pháp Viên Đốn xin đừng nói tới nhân tình
Nếu có điều nghi chưa giải quyết, thì cần phải thẳng thắn mà biện
giải
Chẳng phải Sơn Tăng có ý tranh hơn thua với ai
Nhưng chỉ sợ các ông tu hành lọt hai cái hố Đoạn Kiến và Thường Kiến
Học
Giải:
Ngài
Huyền Giác dạy khi nói đến pháp Viên Đốn thì đừng nói tới nhân tình, bởi nó
không có theo cái tình thức thế gian, mà ngược lại còn vượt ngoài tình thức ấy.
Ngài nói nếu ai còn có điều nghi chưa giải quyết thì phải thẳng thắn mà biện giải
cho rõ ràng. Ở đây ngài Huyền Giác chẳng có ý tranh hơn thua với ai, mà chỉ sợ
người tu đạo lọt vào hai cái hố chấp có chấp không hay đoạn kiến và thường kiến
vậy. Ngài Huyền Giác muốn dẹp trừ cái chấp hai đầu nên mới tận tình bày giải.
Khi vượt qua được thì mới có thể lãnh hội được hay trở về được Bản Thể Tuyệt Đối
vậy.
44
Phi bất phi, thị
bất thị
Sai chi hào ly
thất thiên lý
Thị tắc Long Nữ
đốn thành Phật
Phi tắc Thiện
Tinh sanh hãm trụy
Đúng chẳng đúng, sai chẳng sai
Chỉ đi lệch một mảy may thì đã lạc xa ngàn dậm!
Đúng thì như Long Nữ tức khắc thành Phật
Sai thì như Thiện Tinh sống mà đọa địa ngục
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác nói phi nhưng chấp phi cho nên chẳng phải thật phi. Thị nhưng chấp
thị nên chẳng phải thật thị. Do vậy nếu còn một mảy may tình thức chấp dính thì
cũng là nghìn trùng xa cách với Tánh Giác xưa nay rồi. Nếu thật là thị thì như
Long Nữ tức khắc thành Phật, bởi ngài Long Nữ vượt khỏi tình thức không có chấp
dính. Còn nếu phi thì như Thiện Tinh Tỳ Kheo vì còn tình thức chấp dính nơi
Không hay Đoạn Kiến nên bát không tội phước nhân quả, vì thế ngay lúc còn sống
mà lại đọa địa ngục khổ đau.
45
Ngô tảo niên lai
tích học vấn
Diệc tằng thảo sớ
tầm kinh luận
Phân biệt danh
tướng bất tri hưu
Nhập hải toán sa
đồ tụ khốn
Khước bị Như Lai
khổ kha trách
Sổ tha trân bảo
hữu hà ích
Tòng lai thặng đặng
giác hư hành
Ða niên uổng tác
phong trần khách
Ta sớm bao năm chuyên cần học hỏi
Cũng từng nghiên cứu kinh luận, giải thích các bài văn
Phân biệt danh tướng không biết ngừng nghỉ
Vào biển đếm cát thì chỉ uổng công nhọc sức
Quả là đáng bị Như Lai quở trách
Đi đếm của báu cho người có ích gì đâu?
Từ trước tới nay đi quanh co mãi, mới hay là việc làm vô ích
Bao năm thật uổng làm khách phong trần!
Học Giải:
Ở
đây ngài Huyền Giác nói cho mình nghe ngài từng nhiều năm chuyên cần học hỏi khắp
nơi về Phật Pháp. Ngài cũng từng nghiên cứu kinh luận, rồi viết chú giải các
kinh sách. Chính chỗ nghiên cứu và viết chú giải là chỗ phân biệt danh tướng
không ngừng nghỉ vậy, tức là còn dùng thức hoài không ngưng nghỉ. Mà Kinh Lăng
Nghiêm nói: “Cuồn tâm ngưng nghỉ, ngưng
nghỉ tức Bồ Đề.” Thế thì cuồn tâm chẳng ngưng nghỉ thì Bồ Đề làm sao chứng
nên? Tổ Hoằng Bá cũng dạy: “Môn này gọi
là pháp môn vô vi, nếu muốn hiểu chỉ cần vô tâm, bỗng ngộ liền được. Nếu dùng
tâm muốn học lấy thì lại càng xa cách.” Thế mới hay những việc đào bới kinh sách chỉ
là nhọc sức thôi bởi vì tìm nghe trong kinh sách về Tánh Phật mà thật chưa thể
nhập hay lãnh hội được Tánh Phật ấy. Do vậy dù có nghiên cứu khắp cả đại tạng,
hiểu biết thâm sâu hết tất cả kinh sách cũng vô ích mà thôi, như người vào biển
đếm cát thì không biết bao giờ mới xong, bởi mênh mong bao la không bờ bến vậy!
Tình thức phàm phu có giới hạng, cho nên học hoài học mãi, biết hoài biết mãi
cũng không thể biết hết, vì bản chất nó luôn là giới hạng trong vòng tương đối,
làm sao giải thoát khỏi để vào Bản Thể Tuyệt Đối Chân Tâm hay biển Tri Kiến của
Phật cho được!?
Do vậy
ngài nói lúc xưa ngài tu học như thế thì đáng bị đức Như Lai quở trách là đi đếm
của báu cho người chẳng có ích lợi gì cả. Kinh sách chỉ dạy nhiều phương pháp
tu hành tùy bệnh mà Phật dạy chúng sanh. Ta cứ quanh quẩn học pháp này tới tu
pháp kia, quanh quẩn mãi rốt cuộc vẫn lẫn quẩn ngoài cửa đạo, vô ích. Vì thế
ngài Huyền Giác mới nói “bao năm thật uổng
làm khách phong trần”, tức hết bám chỗ này tới bám chỗ kia, không thể về
nhà, tức trở về Bản Thể Chân Tâm vậy.
46
Chủng tánh tà,
thố tri giải
Bất đạt Như Lai
viên đốn chế
Nhị thừa tinh tấn
một đạo tâm
Ngoại đạo thông
minh vô trí huệ
Diệc ngu si, diệc
tiểu ngãi
Không quyền chỉ
thượng sanh thực giải
Chấp chỉ vi nguyệt
uổng thi công
Căn cảnh pháp
trung hư niết quái
Gieo chủng tánh tà, cũng bởi vì có cái hiểu biết sai lầm
Cho nên không được pháp Viên Đốn của Như Lai
Hàng Nhị Thừa tinh tấn nhưng lại lạc đường Tâm
Còn người ngoại đạo thông minh mà chẳng có Trí Huệ
Như kẻ ngu si, như trẻ dại khờ
Thấy nắm tay không chỉ lên trời lầm cho là thiệt
Chấp ngón tay là mặt trăng, thì uổng dụng công tu hành
Cũng như chấp bóng ma không thật do Căn Cảnh sanh ra
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác dạy người gieo chủng tánh tà, cũng bởi vì có cái hiểu biết sai lầm
lúc ban đầu. Do vậy nên không lãnh hội được pháp Viên Đốn của Như Lai. Hàng Nhị
Thừa tuy rằng tinh tấn nhưng lại lạc đường Tâm nên đi lệch hướng, chẳng đến được
Tự Tâm Bản Tánh. Còn ngoại đạo thì thông minh mà chẳng có Trí Huệ nên cũng lầm
lạc. Họ như trẻ dại khờ vậy vì chấp ngón tay cho là mặt trăng nên uổng công tu
hành. Cũng như chấp giữ và chạy theo những tình thức hư vọng do căn tiếp súc trần
cảnh mà sanh ra những vọng thức (bóng ma) ấy. Hễ còn tình thức thì vẫn còn lẫn
quẩn ở trong vòng tương đối, chẳng thể giác ngộ giải thoát được dù có dụng công
tinh tấn tu hành đến đâu! Cho nên phải khéo! Phải khéo! Chớ có gieo tà kiến sai
lầm vậy!
47
Bất kiến nhất
pháp tức Như Lai
Phương đắc danh
vi Quán Tự Tại
Liễu tức nghiệp
chướng bổn lai không
Vị liễu ưng tu
hoàn túc trái
Không thấy một pháp tức Như Lai
Nên được gọi là Quán Tự Tại
Ngộ rồi thì nghiệp chướng xưa nay vốn là không
Chưa ngộ thì nợ xưa đành phải trả!
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác dạy nếu còn thấy có một pháp tức còn dính mắt, còn tình thức phân biệt,
nên còn bị trói buộc chẳng được tự do tự tại. Ngược lại không thấy một pháp tức
là Như Lai, do vậy mới gọi là Quán Tự Tại. Quán nghĩa là Tâm chiếu soi chứ
không phải dùng mắt thịt để thấy. Song, dùng tâm không phải là dùng cái tâm để
nghĩ ngợi phân biệt lung tung mà là để quán chiếu vào sâu trong lòng thực tại
(hành thâm Bát Nhã). Nói một cách khác Quán đây là quán cái “không sở quán” hay
đối tượng để quán. Đã không có sở quán thì năng quán cũng lần không. Vì vậy mục
đích Quán đây cũng là làm cho “năng” và “sở” đều không, trở về với Tự Tánh Bất
Nhị xưa nay sẵn có. Nếu thông suốt thì năng sở đều không, chẳng chấp dính nơi
có, cũng chẳng chấp dính nơi không. Vượt ngoài tình thức tương đối thì mới gọi
là Quán Tự Tại.
Khi
quán thông suốt và ngộ rồi thì mới hay là nghiệp chướng xưa nay là không, bởi Bản
Thể xưa nay không một vật. Nghiệp chướng cũng là tình thức tương đối. Tuy xưa
nay vốn không, mà nếu chưa ngộ thì vẫn còn lẫn quẩn ở tình thức, nghiệp chướng
vẫn còn, nên Nhân nào thì Quả nấy đành phải trả vậy. Ở trong vòng tương đối thì
thấy có nhân có quả, có chánh có tà, có chân có vọng v.v… là lẽ tất nhiên. Còn
một khi đã trở về Bản Thể Tuyệt Đối thì toàn thảy là bất nhị, là chân. Như ở phần
trước ngài có nói: “Mộng lý minh minh hữu
lục thú; Giác hậu không không vô đại thiên” là ý này. Ở đây cũng nên hiểu là
nếu ngộ thì mới thấy nghiệp chướng là không. Chứ chưa ngộ mà chấp không có nghiệp
chướng thì trở thành đoạn kiến, rồi tự tung tự tác tạo ác nghiệp thì chắc chắn
phải chịu quả báo khổ đau đọa lạc. Đó cũng là lời cảnh giác của ngài Huyền Giác
cho người tu trong hiện tại và mai hậu vậy. Nên không thể bát không nhân quả được.
Vì vậy đoạn trước ngài Huyền Giác có nói rõ ở câu 26 như sau: “Nếu đắm ngoan không, phá nhân quả thì mênh
mong bao la chiêu tai họa. Bỏ ‘có’ lại chấp ‘không’ thì bệnh vẫn y nguyên như
cũ. Có khác nào muốn tránh nước mà lại nhảy vào lửa đâu?!”
48
Cơ phùng vương
thiện bất năng san
Bệnh ngộ y vương
tranh đắc sái
Tại dục hành thiền
tri kiến lực
Hỏa trung sanh
liên chung bất hoại
Dũng thi phạm trọng
ngộ vô sanh
Tảo thời thành
Phật vu kim tại
Kẻ đói khi gặp thức ăn của Vua ban thì không dám ăn
Người bệnh tránh gặp bậc Y Vương thì sao khỏi bệnh được?!
Ở trong cõi Dục mà hành Thiền, mới thật là có sức định của Tri Kiến
Phật
Ví như hoa sen sinh trong lò lửa, trọn chẳng bị hư hoại
Ngài Dũng Thí phạm trọng tội nhưng rồi cũng ngộ pháp Vô Sanh
Sớm đã thành Phật ở nơi đây!
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác dạy người đói mà không ăn, bệnh mà không trị, ngược lại còn trốn
trách bậc Y Vương (Phật) thì làm sao mà hết đói, hết bệnh, tức giác ngộ giải
thoát được? Còn người ở trong cõi dục mà vẫn tham thiền thì mới thật là người
chân tu có Định lực và Huệ lực. Người đó cũng giống như là hoa sen sinh ra
trong lò lửa chắc chắn sẽ không bị hư hoại, tức ý nói những người như thế dầu
sanh ra trong cõi dầy lửa dục mà không bị thiêu đốt) . Còn người không có sức Định
Huệ, tức không có công phu hàm dưỡng thì dễ bị dục lạc lôi cuốn, thiêu đốt.
Ngài Huyền Giác lại nêu ra câu chuyện làm ví dụ rằng xưa có vị Tỳ Kheo Dũng Thí
phạm trọng tội, nhưng biết quay nơi Tâm để sám hối nên rồi cũng ngộ pháp Vô
Sanh, giác ngộ giải thoát, sớm đã thành Phật ở ngay nơi này. Ngộ được Bản Tâm Tự
Tánh tức là thành Phật. Phật ở ngay nơi mình chứ chẳng ở một nơi nào khác. Do vậy
thành Phật cũng là thành ngay nơi Tâm mình, bởi Phật tức là Tâm, Tâm tức là Phật.
Ngoài Tâm chẳng có Phật, ngoài Phật cũng chẳng có Tâm nào khác.
Do vậy
có câu:
“Tội tùng tâm khởi
tương tâm sám
Tâm nhược diệt thời tội diệc vong
Tội vong tâm diệt lưỡng câu không
Thị tắc danh vi chân sám hối”
Tâm nhược diệt thời tội diệc vong
Tội vong tâm diệt lưỡng câu không
Thị tắc danh vi chân sám hối”
(Tội từ tâm khởi
đem tâm sám
Tâm được diệt rồi
tội liền vong
Tội vong tâm diệt
thảy đều không
Đó mới thật là
Chân sám hối)
49
Sư tử hống, vô
úy thuyết
Thâm ta mộng đổng
ngoan bì đát
Chỉ tri phạm trọng
chướng Bồ-đề
Bất kiến Như Lai
khai bí quyết
Sư Tử rống tiếng, nói pháp vô úy
Thương thay những kẻ hồ đồ cố chấp dầy như da thú!
Chỉ biết phạm những trọng tội làm chướng ngại đạo Bồ Đề
Mà chẳng thấy Như Lai đã mở bày pháp sâu kính!
Học Giải:
Sư Tử
rống là ẩn dụ cho Phật ban mưa Pháp lớn. Vô úy thuyết có hai nghĩa, một là
không sợ mà nói thẳng, vì là lời nói chân thật từ Chân Tâm; hai là Pháp của Phật
dạy có sức khiến người an vui không sợ hãi, cũng tức là ban vui cứu khổ cho người.
Vậy mà cũng có chúng sanh phước mỏng nghiệp dầy, tà kiến đã sâu nên không được
nghe, mà có nghe cũng không hiểu được lời Phật dạy, và cũng không chịu nghe. Do
vậy mà ngài Huyền Giác bảo họ là “kẻ hồ đồ
cố chấp dầy như da thú”. Những người như thế chỉ biết phạm những trọng tội
làm chướng ngại đạo Bồ Đề, bởi làm ác thì chịu khổ đau đọa lạc, mà tâm xấu ác
và tâm khổ đau tức là tình thức hư vọng. Khi bị ác tâm và khổ tâm khởi dậy thì
che mờ và cách xa Bản Tâm Tự Tánh đó; do vậy mà ngài Huyền Giác bảo là làm chướng
ngại Đạo Bồ Đề. Nên Tổ xưa nói: “Tình
sanh Trí cách, tưởng biến thể thù” là vậy. Do vì bị che lấp và cách xa Bản
Tâm nên chẳng thấy được đức Như Lai đã từ bi chỉ bày pháp sâu kính viên đốn.
Ngược lại còn khinh chê phỉ báng để tiếp tục chướng đạo Bồ Đề. Thật đáng thương
sót!
50
Hữu nhị Tỳ-kheo
phạm dâm sát
Ba-ly huỳnh
quang tăng tội kết
Duy-ma đại sĩ đốn
trừ nghi
Do như xích nhật
tiêu sương tuyết
Có hai Tỳ-Kheo phạm giới dâm và giới sát
Tôn giả Ưu-Ba-Ly sắc vàng buộc thêm tội
Đại sĩ Duy Ma liền trừ căn nghi trong phút chốc
Giống như mặt trời hực chiếu, làm cho sương tuyết thảy đều tan
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác kể xưa có hai vị Tỳ Kheo, một vị phạm giới dâm, một vị phạm giới
sát. Hai vị ấy không có cố ý phạm hai giới đó, thế nên sau khi phạm thì đến sám
hối với Tôn Giả Ưu Ba Ly là vị Giới Luật Đệ Nhất, nhưng vì theo tướng và tư tưởng
nhị thừa mà xử nên ngài Ưu Ba Ly cho rằng hai vị ấy thật phạm trọng tội Ba La
Di. Hai vị Tỳ Kheo này lòng còn nghi rằng đã không cố ý thì sao lại phạm, bèn đến
hỏi Đại Sĩ Duy Ma Cật. Ngài Duy Ma Cật vì đã giác ngộ Bản Tâm, theo tư tưởng Đại
Thừa nên bảo nếu không cố ý tức không có tội (vô tâm vô tội), và hơn nữa trong
Tự Tánh vốn không có tội phước, vậy chỉ cần lãnh hội được Tự Tánh ngay nơi mình
thì hết tội. Ngài Duy Ma dạy thế thì tức khắc trừ nghi căn cho hai vị Tỳ Kheo
đó. Người có Trí Tuệ thì trừ nghi cho chúng sanh rất mau chống giống như mặt trời
ban trưa hực chiếu thì sương tuyết thảy đều tan hết.
Do vậy
ngài Huyền Giác ở câu 5 có nói:
“Vô tội phước, vô tổn ích
Tịch diệt tánh trung mạc vấn mịch”
(Không tội phước, cũng không thêm bớt
Trong Thể Tánh vắng lặng chớ có hỏi tìm)
Lại
như khi xưa, Tam Tổ Tăng Xán đến thỉnh đạo Tổ Huệ Khả cầu phương pháp sám hối
tiêu tội chướng. Tổ Huệ Khả bảo: “Đem tội
nghiệp ra ta sám cho”.
Tổ
Tăng Xán xoay lại vào trong tâm ngài để tìm nghiệp tội mà không thấy bèn nói: “Bạch Hòa Thượng, con tìm tội không được.”
Tổ
Huệ Khả bảo: “Ta đã sám hối cho ngươi rồi.”
Ngay
đây Tổ Tăng Xán có chỗ vào.
51
Bất tư nghì, giải
thoát lực
Diệu dụng Hằng
sa dã vô cực
Tứ sự cung dưỡng
cảm từ lao
Vạn lưỡng hoàng
kim diệc tiêu đắc
Phấn cốt toái
thân vị túc thù
Nhất cú liễu
nhiên siêu bá ức
Lực giải thoát thật chẳng thể nghĩ bàn!
Diệu dụng vô cùng như số cát sông Hằng
Bốn sự cúng dường dầu có lao khổ cũng không từ
Muôn lượng vàng ròng dầu có dâng cúng hết
Dẫu có thịt nát xương tan cũng chưa thể đền ân hết được
Một câu nếu thấu suốt thì vượt ngoài số lượng
Học Giải:
Đoạn
này ngài Huyền Giác tán thán lực giải thoát của Chân Tâm Tự Tánh chẳng thể nghĩ
bàn. Ngộ được Bản Tâm Tự Tánh thì diệu dụng vô cùng nhiều không kể xiết, sanh tử
đến đi qua lại thảy đều được tự do tự tại. Chính vì thế mà dầu có lao khổ cũng
không từ chối dâng cúng bốn sự cúng dường, bao nhiêu vàng bạc cũng xin dâng
cúng hết, để mà đổi lấy cái pháp tu trở về được với Bản Tâm Tự Tánh này. Và hơn
thế nữa dầu có thịt nát xương tan cũng không thể đền đáp hết được cái ân to lớn
của Phật, Tổ, Thầy dù đó chỉ là một lời, một phương pháp giúp cho mình quay về với
Tánh Phật nơi mình mà giác ngộ giải thoát. Bởi chỉ cần một lời nữa câu thôi nếu
thấu suốt thì sẽ vượt ngoài tình thức (số lượng), để thể nhập vào Bản Thể Tuyệt
Đối Chân Tâm. Do vậy chỉ cần một câu chuyển ngữ ấy thôi thì dù thịt nát xương
tan cũng không từ nan và cũng xứng đáng để làm, vì nó giúp cho mình liễu thoát
sanh tử, được tự do tự tại ở trong Bản Thể Tuyệt Đối vậy.
52
Pháp trung
vương, tối cao thắng
Hằng sa Như Lai
đồng cộng chứng
Ngã kim giải thử
như ý châu
Tín thọ chi giả
giai tương ứng
Pháp này là vua trong các pháp, thật là thù thắng tối cao!
Các đấng Như Lai nhiều như cát sông Hằng đều cùng chung chứng pháp
này
Ta nay giải bày cái pháp Như Ý Châu này
Nếu có người nào tin theo và thực hành thì cũng đồng chứng được
như thế
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác dạy pháp đốn ngộ này là vua trong các pháp, vì nó trực thẳng ngay
nơi Tâm chẳng có quanh co nhiều lối rẽ. Ngộ được Bản Tâm này thì cùng chư Phật
đồng ở một nơi vì đồng một Bản Thể. Chỉ trong khoảng sát-na mà vượt khỏi ba đại
A-Tăng-Kỳ kiếp. Chỉ trong sát-na mà được Pháp Thân. Nên ở đoạn trước ngài Huyền
Giác có nói: “Ðàn chỉ viên thành bát vạn
môn; Sát-na diệt khước tam kỳ kiếp” (Chỉ
trong thời gian một búng tay, đã thành tựu cả tám vạn pháp môn. Chỉ trong khoảng một sát-na, có thể vượt khỏi
ba đại A Tăng Kỳ kiếp). Lại nói: “Chứng
thật tướng vô nhân pháp; Sát-na diệt khước A Tỳ nghiệp” (Chứng được Thật Tướng
thì tuyệt chẳng còn Nhân và Pháp; Trong khoảng sát-na dứt sạch nghiệp A-Tỳ).
Chính
vì vậy mà ngài Huyền Giác khen pháp này là vua các pháp và thật là thù thắng tối
cao đệ nhất. Chư Phật Như Lai nhiều như cát sông hằng cũng đồng chứng pháp này.
Hôm nay ngài giải bày pháp tối thượng hay Như Ý Châu (Bản Tâm) này, nếu có người
nào tin theo và thực hành thì cũng đồng chứng được cũng như chư Phật và ngài vậy.
53
Liễu liễu kiến,
vô nhất vật
Diệc vô nhân, diệc
vô Phật
Ðại thiên sa giới
hải trung âu
Nhất thiết thánh
hiền như điển phất
Khi thấu suốt rồi thì thấy không một vật
Mới hay cũng không có Nhân, mà cũng không có Phật
Các thế giới trong cõi Đại Thiên cũng chỉ là những bọt nước nổi
trên mặt biển
Cho đến hết thảy Thánh Hiền đều như điện chóp!
Học Giải:
Khi
mà mình thấu suốt ngộ rồi thì thấy là Bản Thể xưa nay không một vật, và mới hay
rằng xưa nay cũng không có Nhân mà cũng không có Phật, bởi những ngôn từ ấy thuộc
tương đối. Trong Bản Thể vắng lặng sáng suốt chẳng có những cập phàm trù thuộc
tương đối vậy. Vì thế mà khi giác ngộ trở về Bản Thể ấy rồi thì xem các thế giới
trong cõi Tam Thiên Đại Thiên đều là như những bọt nước nổi chìm trên mặt biển
vậy, cho đến tất cả Thánh Hiền đều như điện chóp. Tức ý nói rằng tất cả những
gì thuộc tương đối chẳng liên quan gì đến Bản Thể Tuyệt Đối cả. Chúng là những
thứ thuộc tình thức hư vọng, mà trong Bản Thể Tuyệt Đối trọn chẳng có những thứ
hư vọng ấy. Xưa còn mê thì khen Thánh chê Phàm, bỏ Vọng cầu Chân v.v… nhưng
chúng hoàn toàn thuộc tình thức đối đãi, là pháp hữu vi. Nay đã ngộ Bản Tâm thì
tất cả thánh phàm, chân vọng, sanh tử, đến đi, mê ngộ, trọn bất khả đắc!
54
Giả sử thiết
luân đỉnh thượng toàn
Ðịnh huệ viên
minh chung bất thất
Nhật khả lãnh,
nguyệt khả nhiệt
Chúng ma bất
năng hoại chân thuyết
Tượng giá tranh
vanh mạn tiến đồ
Thùy kiến đường
lang năng cự triệt
Giả sử vòng lửa sắc có quay trên đầu
Định Huệ tròn sáng trọn không hề mất
Dẫu trời có thể lạnh, trăng có thể nóng
Chúng ma cũng chẳng thể phá hoại được lời nói chân thật!
Như xe voi vững bước lên dốc cao
Ai thấy bọ ngựa ngăn được xe voi tiến bước bao giờ?!
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác ví dụ một khi đã Ngộ Bản Tâm thì dù có bị vòng lửa sắc quay trên đầu
thì Định Huệ nơi Bản Tâm ấy vẫn tròn sáng không hề mất và khiếp sợ. Hơn nữa dù
trời vốn là nóng không bao giờ có thể lạnh được mà dẫu nó có thể lạnh, và trăng
thì vốn không có nóng mà dẫu nó có thể nóng đi nữa thì chúng ma cũng chẳng thể
phá hoại được lời nói chân thật từ Bản Thể Chân Tâm. Bởi ma là vọng thức, còn lời
thật là Trí Tuệ Bát Nhã từ Bản Thể Chân Tâm. Nơi có ánh sáng Trí Tuệ Bát Nhã
thì ma vọng thức chẳng có chỗ vào quấy phá. Bởi đã chuyển thức thành trí rồi
thì chẳng trở lại thành thức nữa vậy.
Ngài
Huyền giác lại ví dụ thêm, như xe voi vững bước lên dốc cao thì mấy con bọ ngựa
chẳng thể ngăn được xe voi tiến bước. Thì cũng giống như người đã giác ngộ Bản
Tâm, bởi đi nghịch dòng đời vào chốn vô sanh, đến tật đầu nguồn Tâm Tánh rồi
nên dụ cho xe voi lên dốc cao, thì không có những ma vọng thức nào (bọ ngựa) có
thể cảng trở được nữa. Bởi một khi đã ngộ rồi thì chẳng trở lại mê vậy!
55
Ðại tượng bất du
ư thỏ kính
Ðại ngộ bất câu
ư tiểu tiết
Mạc tương quản
kiến báng thương thương
Vị liễu ngô kim
vi quân quyết
Voi lớn đâu thèm đi lối thỏ
Ngộ lớn đâu cần câu nệ vào những việc li ti
Đừng đem kiến thức hẹp hòi mà phỉ báng trời xanh
Chưa rõ nên nay tôi vì anh mà giải quyết!
Học Giải:
Ngài
Huyền Giác dạy voi lớn đâu thèm đi lối nhỏ của thỏ, cũng như ngộ lớn đâu cần
câu nệ vào những việc li ti nhỏ nhoi. Do vậy đừng có đem kiến thức hẹp hòi mà
phỉ báng trời xanh (biển Tri Kiến của Phật). Tình Thức còn bị hạng cuộc trong
vòng tương đối, sao có thể so sánh với Bản Thể Tuyệt Đối được! Thật là cách xa
nhau một trời một vực! Chính vì sợ người chưa rõ nên ngài Huyền Giác từ bi vì mọi
người mà giải quyết những nghi căn và tà kiến sai lầm cho tất cả đồng giác ngộ
giải thoát.
----------------------------------- hết
---------------------------------------
Hãy nghe lại đoạn đối đáp của Lục Tổ và ngài Huyền Giác trong Kinh
Pháp Bảo Đàn của HT Duy Lực dịch như sau:
“Khi
đến gặp Lục Tổ, ngài Huyền Giác đi nhiễu ba vòng rồi đứng lại chống tích trượng.
Lục
Tổ nói: ‘Bậc Sa môn phải đầy đủ ba ngàn
oai nghi, tám vạn tế hạnh, Đại Đức từ đâu đến mà sanh đại ngã mạn?!’
Ngài
Huyền Giác đáp: ‘Sanh tử việc lớn, vô thường
nhanh chóng.’
Lục
Tổ nói: ‘Sao chẳng thể cứu (tham cứu) cái
pháp vô sanh, liễu ngộ cái chẳng nhanh chóng ấy ư?’
Đáp:
‘Thể tức vô sanh, liễu vốn chẳng chóng.’
Lục
Tổ bèn ấn chứng: ‘Đúng thế, đúng thế!’
Lúc
bấy giờ Huyền Giác mới trang nghiêm lễ bái, giây lát sau liền từ giã.
Lục
tổ nói: ‘Sao về chóng thế?’
Đáp:
‘Tự vốn chẳng động, há có chóng sao?’
Lục
Tổ hỏi: ‘Ai biết chẳng động?’
Đáp:
‘Hoà Thượng tự sanh phân biệt.’
Lục
Tổ nói: ‘Ngươi thật được ý vô sanh.’
Đáp:
‘Vô sanh há có ý sao?’
Lục
Tổ hỏi: ‘Không ý ai biết phân biệt?’
Đáp:
‘Phân biệt cũng chẳng tác ý.’
Sư
nói: ‘Lành thay! Hãy ở lại một đêm.’
Người
thời ấy tôn Huyền Giác là Nhất Túc Giác. Về sau Giác soạn bài Chứng Đạo Ca thịnh
hành khắp thế gian. Sau được sắc phong là Vô Tướng Đại Sư, người đời tôn là
Chơn Giác.”
Ghi
Chú
1.
Trong sách ghi là chữ 截 (tiệt)
có nghĩa là cắt đứt nhưng xem thấy chữ đó không phù hợp với câu văn mà phải
dùng chữ 徹 (triệt) có nghĩa là thông suốt, dứt hết, và trừ bỏ. Chữ “Triệt” mới có ý
nghĩa đúng hơn nên đã sửa lại cho phù hợp.
2.
Trong sách ghi là chữ 崟 (cương) nhưng tra trong từ điển Hán Việt thì không có nghĩa. Tuy nhiên lại
có chữ 崗 (cương)
này thì có nghĩa là núi đồi phù hợp kinh văn, nên đã sửa lại cho đúng.
3.
Trong sách ghi là chữ 閴 (khuých) nhưng tra trong từ điển Hán Việt thì không có nghĩa. Tuy
nhiên lại có chữ 闃 (khuých) này thì có nghĩa là yên lặng, tĩnh mịch phù hợp kinh văn, nên đã
sửa lại cho đúng.
Tài
Liệu Tham Khảo
1.
Bản
chữ Hán được lấy và dịch từ Đại Chánh Tân
Tu Đại Tạng Kinh Vol.48, No.2014, Đời Đường, Ngài Vĩnh Gia Huyền Giác soạn,
ở trang Trung Hoa Điện Tử Phật Điển Hiệp Hội (CBETA). http://tripitaka.cbeta.org/T48n2014
2.
Hán
Việt Từ Điển: http://hanviet.org/
3.
Chứng
Đạo Ca. Cư sĩ Trúc Thiên dịch, Saigon năm 1970. http://thuvienhoasen.org/p21a19133/phien-am-va-phien-dich
4.
Chứng
Đạo Ca. Cư sĩ Trúc Thiên dịch, Cư Sĩ Ngộ Tâm Hiệu Chính.
5.
Pháp
Bảo Đàn Kinh. HT Thích Duy Lực Việt dịch.
6.
Truyền
Tâm Pháp Yếu. HT Thích Duy Lực Việt dịch.
7.
Thiền
Sư Trung Hoa. HT Thích Thanh Từ Việt dịch.
No comments:
Post a Comment